Pelbartus de Themeswar

ST

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum orrdinem vocum ››
Collaboratores ››

PH

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Collaboratores ››

PA

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Index Sacrae Scripturae ››

TH

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

TP

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

TA

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

PQ1

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››

PQ2

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

PQ3

Index sermonum ››

Szerkesztés alatt

Articulus tertius, qualis conditionis debuit elegi et esse mater Dei et Domini Ihesu Christi. 01 02 03

Tertium mysterium dicitur maternalis electionis. Circa quod pro continuatione historiae praecedentis possumus contemplari, quod post, quam patribus sanctis innotuit, quod Dei Filius de sua matre praeelectissima incarnari deberet, consilio initio dixerunt ad invicem illud: III. Reg. I. Quaeramus – inquit – nunc adolescentulam virginem speciosam, quae stet coram rege, et serviat ei etc.1 Talem, inquam, quae digno suscipiat hospitio Deum nostrum, nec in ea inveniatur, quod oculos suae maiestatis offendat, ne forte inducat super nos maledictionem pro benedictione.2 Gen. XXVII.

Tunc inter eos Iob dixit, quod scriptum est c. XI.: Forsitan vestigia Dei comprehendemus, et usque ad perfectum Omnipotentem reperiemus? Excelsior caelo est,3 et unde cognoscemus, quasi diceret: non possumus nos istud per omnia perfecte scire, quot et quotannis perfectionibus Dei mater debeat fulgere. Sed haec ad sapientiam Dei pertinent declarare.

Exsurgens quoque Ihesus, filius Syrach, qui Ecclesiasticus appellatur, dixit, quod scriptum est c. I.: Omnis sapientia a Domino Deo est. Arenam maris et pluviae guttas et dies saeculi quis dinumeravit?4 Sapientia Dei praecedentem omnia quis investigavit?5 Radix sapientiae cui revelata est? Et astuitas eius quis agnovit?6 Unus est altissimus creator, omnium omnipotens et dominans Deus,7 ipse creavit illam,8 scilicet virginem matrem suam, id est creandam pervidit ab aeterno, et multis perfectionibus decorandam. Sequitur: Ipse solus vidit et dinumeravit et mensus est, et exclamavit eam super omnia opera sua, et super omnem carnem secundum datum suum.9 Haec ibi.

Dixerunt itaque: „Mittamus ergo ad Dei Sapientiam legatum, et doceat nos, qualis conditionis esse debeat, et quantis fulgere debeat ornatibus perfectionum ipsa, quae digna est in matrem Dei.” Miserunt igitur David, qui veniens ait ad divinam Sapientiam: „Domine, ad te confugi, doce me facere voluntatem tuam, quia Deus meus es tu, spiritus quippe tuus deducet me in terram rectam. Propter nomen tuum, Domine, vivifica me in aequitate tua.10 Scio enim, quia beatus, quem tu erudieris, Domine, et de lege tua docueris eum etc.11 Doce ergo me tuam voluntatem de matris eligendae conditione.”

Respondens quoque divina Sapientia ait illud Deut. VI.: Observa et audi, quae ego loquor tibi hodie.12 Ipsa quippe virgo, quae Deum debuit concipere, debuit esse femina amicta Sole charitatis et Luna mundane instabilitatis, sub pedibus eius per contemptum omnium terrenorum, et in capite eius corona XII stellarum, quia XII conditionibus nobilitatis debuit fulgere et gloriari, quae sequuntur in tribus quaternatis distincta. Primus quaternarius accipitur ex parte corporis. Secundus ex parte animae. Tertius ex parte utriusque.


Capitulum I. 01 02 03 01

Prima itaque stella, quae gloriatur Beata Virgo Maria dicitur formositas. Ipsa enim debuit esse et fuit virgo pulcherrima corpore et anima. Iuxta illud Can. IV.: Tota pulchra es, amica mea etc.13

Circa quod quaeritur, utrum congruum erat Dei matrem esse pulcherrimam pulchritudine corporali. Arguitur, quod non, quia in matre Christi nil debuit esse de vanitate, Sed fallax gratia et vana pulchritudo.14 Proverb. ultimo Ergo ipsa non debuit esse pulchra. Praeterea pulchritudo in femina est occasio periculi. Unde Ecci. IX.: Virginem ne conspicias, ne scandalizeris in pulchritudine eius.15 Et iterum: Propter speciem mulieris multi perierunt.16 Sed Beata Virgo Maria omnibus debuit esse causa salutis et nulli causa pereundis, ergo non debuit esse pulchra corporaliter.

Primo Deus in incarnatione maximam debuit ostendere humilitatem. Iuxta illud Philosophus II.: Exinanuit semetipsum formam servi accipiens,17 scilicet maior est humilitas carnem accipere de deformi, quam de pulchra. Ergo mater Dei debuit esse deformis. Ad hanc quaestionem respondetur, quod mater Dei non debuit esse deformis, sed pulcherrima etiam, et hoc pluribus rationibus, quas ponit Magnus Albertus super „missus est” c. XLII.

Primo inquam ratione praefigurationis. Figura enim sive signum habere debet cum signato, sed omnes mulieres praefigurantes matrem Christi fuerunt pulcherrimae, sicut claret de Hester coniugata, Iudith vidua, Rachel et Rebecca virginibus teste scriptura.

Secundo ratione designationis, scilicet interioris pulchritudinis, nam per pulchritudinem exteriorem ducitur intellectus ad interiora, quia nobiliori et pulchriori animae debetur nobilius et pulchrius corpus. Nam materia et forma debent esse proportionata secundum Philosophum II. libro De anima: Unde et corpus humanum nobilius et pulchrius est omnibus corporibus brutorum propter unionem ad animam nobiliorem, videlicet rationalem. Cum ergo in Beata Virgine fuerit perfectissima pulchritudo animae, debuit esse et perfectissima post Christum pulchritudo corporis.

Tertio ratione assimilationis. Nam Philosophus II. libro Physicorum dicit, quod natura est insita rebus similia ex similibus procreans, nisi ergo natura erret vel impediat, filius erit filiis patri vel matri. Scilicet quoniam filius Benedictae Virginis Christus fuit, et debuit esse pulcherrimus. Iuxta illud David: Speciosus forma prae filiis hominum.18 Nec potest impedimentum hoc currere, cum nascitur Christus de matre sine patre, Spiritu Sancto operante, cuius perfectissima sunt opera. Ergo sicut filius fuit pulcherrimus, ita et mater. Non enim potest arbor bona fructus malos facere19 et econverso. Mat. ultimo.

Quarto ratione virtutis laudabilioris, Beata enim Virgo fuit castissima, et eius castitas laudabilissima, scilicet laudabilior est castitas in pulchris. Sic ergo aliae sanctae virgines laudantur de pulchritudine corporali, quoniam convincta est spirituali. Prout canit Ecclesia de quibusdam dicens: Pulchra facie, sed pulchrior fide beata es etc. Ita Beata Virgo omni laude dignissima mult magis debuit commendari de castitate in summa pulchritudine corporali. Qualis autem pulchritudinis erat, patebit infra *li. V., pars II, ar II per totum.*

Ad argumenta in oppositum. Ad primum respondetur secundum eundem Albertus ubi supra, quod bene sola corporalis pulchritudo vana est, non autem, quando coniuncta est spirituali, quia tunc virtus commendabilior redditur, ut patebit.

Ad secundum dicitur secundum eundem, ibidem, quod corporalis pulchritudo in suo genere bona est, licet mali quandoque ex hoc scandalizantur et occasione periculi accipiunt. Scandalum autem malorum vix vel numquam caveri potest. Nam et in Deo, qui summe bonus est, mali scandalizantur, quoniam daemones et damnati in Dei iustitia, quae optima est, scandalizantur teste Ps.:Superbia eorum, qui te oderunt, ascendit semper,20 boni autem et sancti edificantur. Talis ergo occasio mali sive scandali passivi non est vitium bonam naturam habentes, sed culpa patientis. Propter hoc ergo non debet dimitti, quod bonum est et et congruum, sicut nec propter malorum scandalum Dei iustitia dimittenda est. Potest etiam ad hoc dici, quod pulchritudo Beatae Virginis nulli occasio mali vel sacndali fuit, quia secundum Bonaventuram: Ipse Spiritus Sanctus replens virginem praecavebat, ne umquam ab aliquo concupisceret, ut latius dicetur *in aliis libris.*

Ad tertium dicitur, quod non fuit congrua talis humiliatio Deo, quae humilitatem et castitatem matris minus commendabilem redderet et minueret. Nam neque laude dignum opinio iudicaret, si virgo deformis humilis esset, et quasi despecta viris virgo permaneret. Haec Albertus ubi supra. Patet ergo, quod Beata Virgo fuerit pulchra.

Capitulum II. 01 02 03 02

Secunda stella dicitur nobilitas, quia Beata Virgo fuit et debuit esse virgo nobilissima. Et hoc secundum Albertum ubi supra c. LV pluribus rationibus.

Primo ratione exaltationis. Ipsa enim debuit exaltari super omnes homines et angelos, ergo debuit super omnes humilior et virtuosior esse. Scilicet ut dicit Bernardus nobilior et commendabilior est humilitas in nobili, quam in ignobili et abiecto. Ut igitur digna sit super omnes exaltari, debet et debuit nobilitate generis fungi, in qua maior et laudabilior eius virginitas foret. Nam Augustinus dicit, quod numquam Beata Virgo fuisset super omnes choros exaltata, nisi fuisset super omnes homines humiliata.

Secundo ratione conformationis, quia enim, ut dicit Ecci. XIII.: Omne animal diligit sibi simile.21 Et secundum Philosophum: Simile applaudet simili. Unde et reges de stirpe regia volunt accipere sibi sponsas et nobiles de nobili. Cum ergo Christus Deus sit infinitae nobilitatis, quia a patre nobilissimo, scilicet Deo aeternaliter genitus, genitura dignissima. Igitur debuit et matrem conformiter nobilem habere.

Tertia ratio gratificationis, quia ut dicit Hieronymus: Servitia ingenua sunt gloriosa. Sed Beata Virgo debuit servire Dei Filio, ergo ut magis sint grata eius servitia, debuit esse ingenua et spectabilis genere. De hac eius nobilitate latius *li. XI. pars II. ca I. ar. I.*

Capitulum III. 01 02 03 03

Tertia stella, quae gloriatur domina nostra dicitur David generositas. Nam mater Dei debuit esse de stirpe David regis, quia ut scriptura testatur, ipsi David facta est promissio de Christo. Iuxta illud Ps: Iuravit Dominus David veritatem et non frustrabitur eum de fructu ventris tui poenam super sedem tuam.22 Unde et Esa. XI. c.: Egredietur virga de radice Iessae, qui quidem fuit pater David, et flos de radice eius ascendet etc.23 Proinde angelus annuncians Beatae Virgini Christum dixit de eo: Dabit illi Dominus Deus sedem David, patris eius secundum Nicolaum de Lyra.

Intellegendo de temporali sede vel regno David Christus non sedit super sedem David, immo istud negavit coram Pilato Ioh. XVIII. dicens: Regnum meum non est de hoc mundo.24 Loquitur ergo hic angelus regno spirituali et caelesti, quod figuratum fuit per regnum David, sicut et caelestis Hierusalem per temporalem. Claret ergo, quod Beata Virgo fuerit de David stirpe regia et a Deo electa.

Capitulum IV. 01 02 03 04

Quarta stella dicitur nominis dignitas, nam mater Dei debuit nominari hoc nomine dignissimo Maria, quia congruentius per hoc nomen exprimitur eius virginalis et dignissima conceptio, quam per quodcumque aliud nomen. Unde Bernardus super „missus est” dicit: Loquamur pauca de hoc nomine Maria, quod interpretatur stella maris, quod matri virgini valde congruenter adaptatur. Namque aptissime sideri comparatur, quia sicut sine sui corruptione sidus emittit radium, sic sine sui laesione virgo parturivit filium. Nec sideri radius minuit suam claritatem, nec virgini filius suam integritatem, ipse namque est stella nobilissima ex Iacob orta. Cuius radius universum orbem illuminat, cuius splendor etiam praefulget supernis, et inferos penetrat. Haec Bernardus.

Merito igitur a stella nomen accipere debuit mater Dei, quia sic erat prophetarum Num. XXIV.: Orietur stella ex Iacob,25 et quia magis eius virginali conceptioni congruit. De hoc hic pertranseo breviter, quia latius *libro IV* tractaturus sum de eo.

Capitulum V. 01 02 03 05

Quinta stella in ordine, et prima secundi quaternarii dicitur puritas. Nam ipsa Benedicta Virgo, quae Dei mater erat eligenda debuit esse virgo purissima ab omni peccato immaculata, sicut hoc praedictum est Can. IV.: Tota pulchra es, et macula, scilicet peccati non est in te.26 Ratio, quia non debebat Dei matrem esse alicuius peccati contagione maculata. Non enim habitat Deus in anima vel corpore subdito peccatis.27 Sap. I. Hinc Anselmus de conceptu virginali c. XVIII.: Debebat, ut conceptio illius hominis ex matre fieret purissima tanta puritate, quae sub Deo nequit maior intelligi, cui Deus pater suus unigenitum, quem de corde suo genuit aequalem sibi ita dare disposuerat, ut esset unus idem Dei filius virginis filius. Et quam ipse filius specialiter sibi matrem eligebat, et de qua Spiritus Sanctus operaturus erat, ut ex ipsa conciperetur, et nasceretur ille, de quo procedebat. Haec Anselmus.

Capitulum VI. 01 02 03 06

Sexta stella, quae gloriatur Dei mater dicitur virtuositas. Debuit enim mater Dei eligi talis virgo, quam foret virtutibus adornatissima. Quoniam de ipsa scriptum est Eccl. XXIV: In me omnis gratia viae et veritatis, in me omnis spes vitae et virtutis.28 Ratio, quia Bernardus dicit: Quantumlibet te affliges, quantumlibet te crucies, non dabit tibi copiam sui Dominus virtutum, nisi fueris virtutibus adornatus. Cum ergo Deus nulli, nisi virtuoso copiam sui tribuat.

Sequitur, quod Beata Virgo Dei mater, cui se Deus in filium tribuendum disposuerat, esset virtutibus decoratissima. Proinde secundum Augustinum ac Bernardum: Beata Virgo prius in anima, quam in corporeo utero concepit Salvatorem per fidem, spem et charitatem. Quae virtutes si in ipsa non fuissent, Deus in eius uterum non venisset.

Debuit etiam super omnes esse humillima, quia Deum amisit prima femina Eva per superbiam, ergo ipsa invenire debuit pro toti generi humano per humilitatem. Et idcirco ipsa teste in suo Can.[ez nyilván a Magnificatra vonatkozik, de hogy oldjuk fel???] Respexit Dominus humilitatem ancillae suae.29 Lu. I. De eius virtutibus, quibus floruit, dicetur *libro VII. parte II. art. III.* per totum.

Capitulum VII. 01 02 03 07

Septima stella dicitur sanctitas.Nam debuit esse sanctitatae excellentissima, quae Deum gigneret, utpote quae super omnes sanctos et choros erat exaltanda. Maiorem ergo gratiam sanctificationis etiam in utero suae matris debuit habere Dei mater, quam quicumque sanctus. Quoniam ut dicit Damascenus ipsa a nullo illustrium debuit superari, quae pro omnibus debuit exaltari. Et hoc etiam ostendi potest ex Scripturae serie Ps.: Sanctificavit tabernaculum suum Altissimus.30 Et iterum: Eligit eam Deus31 et praeelegit eam, ergo prae aliis sanctificavit.

Secundo ex fide, quia quod aliis est concessum tantae virgini non est negatum, secundum fidem Iohannes et Hieremias sunt in utero sanctificati, ergo multo magis Beata Virgo, Dei mater debuit sanctificari. Nam secundum Aristotelem II. Thopicorum: Si ei, cui minus videtur inesse, inest, et ei, cui magis. Si enim servi Christi praedicti sunt sanctificati, multo magis eius mater praecellentius est sanctificata. Unde Bernardus in epistula ad canonicos Lugdunenses dicit: Puto, quod copiosisior gratia sanctificationis in pisam descendit, quae non solum ipsius ortum sanctificavit, sed etiam eam ab omni peccato immunem custodivit. Haec ille. De hac satisfactione latius *li. V. pars I. ar. II.*

Capitulum VIII. 01 02 03 08

Octava stella dicitur perfectionis sublimitas. Debuit enim talis eligi in Dei matrem, quae foret Dei dono perfectissima et omni gratia plena, ut de eius plenitudine accipiant universi. Quatinus dicere valeat illud Ecci. XXIV.: In me omnis gratia viae et veritatis, in me omnis spes vitae et virtutis. Transite ad me omnes, qui concupiscitis me, et a generationibus meis adimplemini. Decrevit ergo divina sapientia, ut ea, quae eligeretur in matrem inquantum talis esset, tam perfectior esse non possit.

Circa hoc quaeritur, utrum Deus potuerit ipsam facere perfectiorem vel meliorem, quam fecit. Respondetur secundum Thomam I. scripto Sententiarum dist. XXII. ar. II, et iterum parte Summae q. XXVII. ar. VI. concors Alexander de Hales, quod perfectum est, cui nil addi potest de bonitate et beata Virgo inquantum Dei mater set talis. Nam??enim Deus omnem creaturam in perfectione accidentali possit in infinitum facere meliorem. In perfectionem tamen essentiali non potest facere meliorem. Verbi gratia: non potest facere quaternarium maiorem, quia si fieret maior, iam non esset quaternarius, sed alius numerus. Quia unitas addita in numeris variat speciem secundum Aristotelem. Sic a simili, licet Deus potuerit Beatam Virginem, ut det creaturam, vel ut mulierem facere meliorem in perfectione accidentali, tamen non potuit facere, ut esset melior mater et melioris filii mater, et ordinata ad maius bonum. Ita, quod his tribus non potest alioquid fieri melius, scilicet humanitate Christi, beatitudine creata et Beata Virgine, quod patet, quia haec tria habent , quandam dignitatem infinitam ex bono infinito, quod Deus est. Nam humanitas Christi habet dignitatem infinitam ex hoc, quod iuncta est divinitati, quae est infinitum bonum. Et beatitudo creata habet dignitatem infinitam ex hoc, quod est Dei fruitio, et Beata Virgo ex hoc, quod est mater Dei, et ex hac parte non potest eius aliquid melius fieri, sicut non potest aliquid melius esse Deo. Haec Thomas.

Capitulum IX. 01 02 03 09

Nona stella in ordine et prima tertii quaternarii dicitur virginitas. Nam Dei genetrix debuit esse virgo castissima corpore et anima, quod patet primo ex autoritate. Isa. VII. ca: Ecce virgo concipiet et partiet filium et vocabitur nomen eius Emanuel,32 id est nobiscum Deus.

Secundo patet ex rationibus pluribus. Primo quidem, quia non fuit conveniens, ut Dei filius haberet alium patrem, quam Deum, ne Dei patris dignitas ad patrem alium transferretur. Secundo ut sicut verbum Aeterni Patris, quod est filius Dei nascitur ab eo sine omni corruptione, sicut in verbum in nostro corde absque cordis corruptione concipitur et producitur. Ita ad ostendendum puritatem filii Dei nascentis debuit a matre virgine absque mentis et carnis corruptione concipi, et nasci in carne assumpta a verbo. Tertio, quia non decebat, ut Christus, qui venerat aliorum peccata tollere, Ioha. I.: Haec agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi,33 ipse cum culpa veniret in mundum, dum per concubitum et corruptionem nasceretur. Quarto propter finem incarnationis. Nam Christus ideo incarnatus est, ut homines in filios Dei nascerentur, renascuntur autem filii Dei non ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo, id est Dei virtute. Cuius rei signum apparere debuit in ipsa conceptione Christi ex matre Virgine. Ut Augustinus dicit libro De sancta virginitate. Haec beatus Thomas III. parte Summae q. XXVIII. ar. I. De his latius *libro VIII. pars I. per totum*.

Tertio patet hoc ex figuratum similitudinibus. Nam vriginitas matris Dei praefigurata est in rubo ardenti, qui non conburebatur. Item Ezechielis XLIV.: In porta templi, quae clausa perhibetur et non aperietur, quoniam Dominus egreditur per eam.34 At in multis aliis, de quibus causa brevitatis hic pertranseo, libro, quo supra latius dicturus.

Capitulum X. 01 02 03 10

Decima stella, qua gloriatur Dei genetrix dicitur voti religiositas. Nam ea debuit eligi in Dei matrem, quae non solumesset virgo absolute voto consecrata, quod ostenditur primo ex auctoritate beati scilicet Augustini libro de sancta virginitate, ubi sic dicit: Annunciatnte angelo Maria respondit: „Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco”, quod profecto non diceret, nisi se virginem ante vovisset.

Secundo ostenditur ratione, quia virginitas in matre Dei praeexcellenter pollicere debuit, sed magis est laudabilis virginitas sancta vel conservata ex voto, sicut et cetera perfectionis opera magis sunt laudabilia ex voto. Propter quod Ps: Hortatur ad votum Domini. Vovete et reddite Domino Deo vestro omnes, qui in circumitu eius offertis munera. Ergo Dei mater debuit ex voto oferre Deo suam virginitatem.

Sed dicis???: Quomodo Beata Virgo votum virginitatis emittere ausa est, cum hoc in Lege Veteri prohibitum erat? Unde Exod. XXIII.: Non erit infecunda, nec sterilis in terra tua. Respondetur, quod Beata Virgo habuit virginitatem tribus modis.

Primo in desiderio. Nam antequam incarnatio filii Dei ab angelo sibi annunciatretur, virginitatem simpliciter et absolute non vovit, quod non licebat. Ratio, quia tempore legis oportebat generationi insistere tam viros, quam mulieres, eo, quod ex illo populo Christus expectabatursecundum carnis originem nasciturus. Habuit tamen Beata Vrigo tunc temporis virginitatem in desiderio, et eam sub conditione vovit, sed si Deo placeret, voluntatem suam et desiderium divino comittens arbitrio.

Secundo Beata Virgo habuit virginitatem in facto, quia postquam sibi innotuit hoc Deo fore acceptum, sc. ut virginitatem voveret, antequam ab angelo sibi denunciaretur, et antequam a Ioseph desponsaretur, absolute virginitatem vovit.

Tertio ex communi beneplacito, nam postquam fuit desponsata, ipsa simul cum sponso suo ex communi voluntate et beneplacito ac consensu virginitatis votum emisit. Haec beatus Thomas in parte Summae q. XXVIII. ar. IV.

Capitulum XI. 01 02 03 11

Undecima stella, qua gloriatur Dei genetrix dicitur sponsi probitas. Debuit quippe talis in Dei matrem virgo eligi, quae esset desponsata viro probissimo et castissimo, nomine Ioseph. Et hoc ostenditur secundum Albertum ubi supra c. I. rationibus pluribus.

Primo ratione praefigurationis. Nam non congruebat, ut sponsus Beatae Virginis praefiguraretur per aliquem, qui extiterit maritus per carnalem copulam. Cum ipse sine carnali copula sanctum coniugum cum Virgine contraxerit, virgo coniugem virginem custodivit, et ministravit filio matri paterno affectu sincero.

Unde licet Hester figuravit beatam virginem, non tamen decuit, ut eius sponsus praefiguraretur per Asverum, ut sic sponsus Domini nostri Asverus debuerit nominari, quia inter Asverum et Hester carnalis copula fuit. Similiter eadem ratione licet Sara gignens filium praeter naturam in monte immolandum, teneat figuram Dominae nostrae, quae genuit filium contra naturam in cruce immolandum. Non decuit tamen, ut eius sponsus Abraam nominetur, quia inter Abraam et Saram carnalis copula intervenit, et eodem modo de Rebecca et Isaac, et aliis similibus.

Sed debebat, ut istud coniugum et ipse sponsus Beatae Virginis praefiguraretur per Ioseph, in sui fidelitate et castitate erga uxorem Domini sui, ac mysteriorum revelatione, procurationis comissione, sibi conversatione et terrae praelatione. Unde Bernardus super „missus est” dicit sic: Quis et qualis fuerit iste sponsus Ioseph, memento simili et illius magni patriarchae venditi in Egyptum, et scito ipsum istud vocabulum non solum fortium fuisse, sed et castimoniam adeptum, innocentiam et gratiam consecutum. Siquidem ille Ioseph venditus in Egyptum Domino suo fidem servans, dominae suae noluit commisceri. Iste herodianam invidiam fugiens in Egyptum Christum portans, dominam suam domini sui, matrem virginem, et ipse continens fideliter custodivit. Illi data est intelligentia mysterium somniorum. Isti datum est participem esse caelestium sacramentorum. Ille frumenta servavit non sibi soli, sed et omni populo. Iste panem vivum de caelo servandum accepit sibi et toti mundo. Non ergo dubium, quin fidelis et bonus homo fuerit iste Ioseph, cui mater Domini salvatoris desponsata extitit. Haec ille.

Secundo35 ratione interpretationis suae significationis nominis, quia Ioseph interpretatur augmentum vel incrementum, quod optime ipsi congruit sponso Mariae, quia per hanc desponsationem quantum ad se, quantum ad proximum, et quantumad Deum quamplurimum sublimatus fuit virtutum et praecipue castitatis augmento. Nam et ipse castitatem vovisse creditur, cum coniuge virgine etc. dicit Augustinus libro de coniugali bono. Item actus fuit fame celebritate hominum reverentia et dilectione, ac matris familiaritate.

Tertio ratione restificationis, ut scilicet ipse Ioseph sponsus castus, testis esset et custos castitatis beatae Virginis. De hoc infra *eo libro VI. arri. ca. I.* latius habes.

Capitulum XII. 01 02 03 12

Duosecima stella, qua gloriatur beata Virgo dicitur habitaculi praeclaritas. Nam in praeclara civitate Nazareth habitare debuit beata Virgo, dum Christum conciperet, ut impleretur illud propheticum Esa. XI.: Egreditur virga de radice Iesse, ubi secundum veritatem hebraicam habetur, et Nazareth de radice eius ascendet. Unde et Math. II. scribitur per prophetas esse dictum: quoniam Nazareth vocabitur nomen eius etc. De hoc latius infra *eodem libro par. VI. ar. I. ca. III.* habetur.

Ne?? enim prolixitas taedium generet, haec brevius pertranseo, et ut revertamur, sicut ceperamus in hac parte procedere ad modum historicum, quem si placuerit, tenere potes per omnes dictas stellas procedendo. Tamquam si Sapientia Dei per dictas omnes auctoritates et rationes adductas docuerit David interrogantem. Iam his habitis possumus contemplari, quod David gratias egit de bona informatione dicens: Vere magnus Dominus noster et magna Virtus eius, et Sapientiae eius non est numerus. Omnia in Sapientia fecisti, Domine, impleta est terra possessione tua. Reversus quouqe ad patres ait cum gaudio: Cantate Domino canticum novum, quia mirabilia fecit. Notum fecit Dominus salutare suum in conspectu gentium, revelavit iustitiam suam. Exposuitque omnes contradictiones praemissas, quas debuit habere Dei genetrix.

Tunc sancti patres communi consilio miserunt David ad Nazareth, ut videret, si aliquam talem possit reperire. Conspiciens quoque in spiritu Beatam Virginem Mariam desponsatam Ioseph virginem pulcherrimam esse et omni gratia plenam etc, dixit ad eam: Audi, filia, et vide, et inclina aurem tuam, et concupiescet rex decorem tuum, quoniam ipse est Dominus Deus tuus etc. Respondit Maria: Paratum cor meum, paratum cor meum, cantabo et psallam in gloria mea.

David igitur accedens ad Dominum ait: Inveni locum Domino tabernaculum Deo Iacob. Surgem Domine in requiem tuam tu et archa sanctificationis tuae. Tunc Deus pater misit angelos ad videndum Beatam Vriginem, quam David commendaverat. Qui venientes ad eam dixerunt inter se: Haec est, quae nescivit thorum in delicto habebit fructum, in respectione animarum sanctarum. Sap. IV. Et regressi commendaverunt eam in domo summi regis, laudantes eam et dicentes: O, quam pulchra est casta generatio, sc. beatae virginis, cum claritate omnis virtutis et gratiae. Immortalis enim est memoria eius, quae et apud Deum nota est, et apud homines. Sap. IV. ca.

Intuens ergo Deus pater eam, dilexit eam, et ait illud Sap. VIII.: Hanc amavi et quaesivi sponsam mihi assumere eam, et amator factus sum formae illlius. Denique Dei filius intuens eam ait: Haec requies mea in seculum seculi, hic habitabo, quoniam elegi eam. Et Spiritus Sanctus dixit: Oportet eam mihi praevenire in benedictionibus dulcedinis. Requiescet ergo super eam spiritus Domini Sapientiae et intellectus etc. Esa. XI. Et tunc decrevit Deus, ut mittatur angelus ad eam, qui salutet eam novo munere ditandam, et eius assensum requirat, quo facto Dei filium in uterum suscipiat.

David ergo regressus cum gaudio ad patres ait: Exultate Deo adiutori nostro, iubilate Deo Iacob. Omnes quoque patres in laudem virginis assurgentes cecinerunt dicentes: Tu, gloria Hierusalem, honorificentia populi nostri. Idcirco eris benedicta in aeternum. Iudith XV.

et nos igitur, charissimi, quanta possumus devotione Deum in gloria suae dignissimae genitricis collaudemus, et gratias pro tanto beneficio agentes: clamemus, ut nobis gratia et gloria donetur.