Domus sermonum compilatorium

Eötvös Loránd Tudományegyetem Rági Magyar Irodalomtudományi Intézet

---

Osualdus de Lasko

OS

Index sermonum ››
Collaboratores ››

OD

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Photographiae paginarum editionis ››

OQ, OQ.E

Index sermonum et exemplorum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Photographiae paginarum editionis ››

OG

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

[Oswaldus de Lasko, Sermones de Sanctis Biga Salutis intitulati
Sermo CXII.]

De dedicatione ecclesiae<
Sermo CXII.

Sanctificavit tabernaculum suum Altissimus. Ps. XLV.[1] Carissimi, hodie Sancta Mater Ecclesia recolit diem dedicationis huius sanctae ecclesiae, in qua sacramenta suscipitis, eruditionem salutis vestrae auditis et peccatorum remissionem accipitis, ideo debetis magnam facere reverentiam huic sancto loco. Nam tribus rebus intuitu Dei est magna reverentia exhibenda, scilicet

• Primo personis consecratis
• Secundo locis Deo dicatis
• Tertio rebus divino cultui mancipatis.

Primo quidem dixi, quod intuitu Dei est magna reverentia exhibenda personis consecratis, sicut papae, episcopis, sacerdotibus et aliis viris religiosis, non solum sanctis canonisatis, dicit Richardus super IV. dist. XXIII., quod sacerdotes habent septem privilegia, quibus excellunt omnes mundi huius principes. Septem enim sunt ordines in sacerdote, et in quolibet recipit specialem gratiam, ideo ipsis dicit salvator Lu X.: Qui vos spernit, me spernit,[2] ipsi enim sunt servi regis caelestis et aeterni, qui nos habent vocare ad nuptias caelestes, propterea, qui contumeliis affecerint eos, rex caelestis perdet illos et civitates eorum succendet igni, ut dicit Mat. XXII. hinc Ecci. VII. dicit: In tota anima tua time Deum et sacerdotes eius sanctifica,[3] non enim debes in eis considerare peccatum, de quo ipsi respondebunt in iudicio, sed potius Deum revereri in eis, quia peccatum ipsorum administrationem sacramentorum non impedit.

Secundo denique reverentia est exhibenda locis Deo dicatis, non propterea certe, quod illi lapides vel illa ligna possent oin se habere sanctitatem seu gratiam, cum sint res inanitates, sed ideo, quia ibi Deus inhabitat per spiritualem beneficium. Iuxta illud II.Mach. III.: Qui in caelis habet habitationem, visitator et inhabitator est loci illius.[4] Et Gen. XXVIII.: Terribilis, id est reverendus est locus iste, non est hic aliud, nisi domus Dei.[5]

Tertio insuper reverentia est exhibenda rebus divino cultui mancipatis, ut sunt calices, corporalia et paramenta altaris etc., ita, quod munda serventur, nec per mulieres aut laicos laventur, ut dicitur de consec. dist. I. c. „Nemo” et extra de custodia eucharistiae: Praecipimus, ut oratoria, vasa, ministerii corporalia et pallae altaris munda et nitida conserventur. Contra hoc faciunt illi, qui sudaria seu fasciolas habent mundiores, quam corporalia, qui nimirum non excusantur a mortali peccato. Item dicit Glossa de consec. dist. I. c. „Ligna”, quod ligna ecclesiae dedicatae non debent ad aliud opus iungi, nisi ad aliam ecclesiam, vel igne comburenda sunt, vel ad profectum monasteriorum fratribus, quia dicit XIV.q. III.: Quae semel sunt Deo consecrata, in usus laicorum non debent deputari, propter hoc dicit: Sanctificavit tabernaculum etc. Unde in praesenti sermone de dedicatione ecclesiae tria declaremus salutis documenta, scilicet:

• Primo ecclesiae consecrationis rationem
• Secundo ecclesiae consecrationis actionem
• Tertio ecclesiae consecratae prophanationem.

Primo namque declaremus ecclesiae consecrationis rationem, quare videlicet ecclesia consecratur. Cuius quidem quintuplicem rationem possumus assignare, scilicet:

• Primo, ut diabolus inde expellatur
• Secundo, ut ibi rei protegantur
• Tertio, ut ibi orationes exaudiantur
• Quarto, ut ibi laudes Deo persolvantur
• Quinto, ut ibi sacramenta porrigantur.

Primo siquidem ecclesia consecratur ideo, ut inde diabolus expellatur. Quia sicut aliqua domus dum regiae maiestati occupatur, ibi inimicus non permittitur manere, sic dum ecclesia Deo consecratur, ibi diabolus stare non permittitur. Unde dicit extra de immunitate ecclesiae et cymiteriorum c. „Debet” li. VI.: Sit ad ecclesiam humilis et devotus ingressus. Sit in ea quieta conversatio, Deo grata, inspicientibus placita. Sequitur: Nullus ibi seditionem excitet, conclamationem moveat, impetumve committat. Et Salvator ait: Domus mea domus orationis vocabitur.[6] Oratione vero repellitur diabolus. Unde Gregorius refert in IV. Dialogorum li., quod cum quaedam ecclesia Arrianorum fidelibus reddita consecraretur et

reliquiae sancti Sebastiani et beatae Agathae illuc delatae fuissent, populus ibidem congregatus porcum subito intra suos pedes huc illucque discurrere senserunt, qui fores ecclesiae repetens a nullo videri potuit, omnesque in admirationem commovit. Quod idcirco

Dominus ostendit, ut cunctis patesceret, quia de loco eodem inmundus habitator exiret. Sequenti autem nocte magnus in eiusdem ecclesiae tectis strepitus factus est ac si in hac aliquis errando discurreret. Secunda iterum gravior sonus increvit. Tertia vero nocte tanto terrore insonuit, acsi omnis illa ecclesia a fundamentis fuisset eversa, statimque recessit, nec amplius illa antiqui hostis inquietudo apparuit., sed per terroris sonitum, quem fecit, innotuit, quod a loco, quem diu tenuerat, coactus exibat. Haec beatus Gregorius.

Secundo ecclesia consecratur, ut ibi rei protegantur. Quicumque enim ad ecclesiam consecratam confugerit, per vim inde extrahi non debet neque de cymiterio, ut dicit XVII. q. IV. c. „Sicut antiquitus”. Excipitur publicus latro et nocturnus depopulator agrorum. Similiter dicit Hostiensis, quod qui confugit ad corpus Christi, est defensandus, licet non sit in iure expressum, quia ubi maior est ratio, ibi maius ius. Nam mulier tangens fimbriam Christi, sanata est, sic etc.

Tertio ecclesiae consecrantur, ut ibidem orationes exaudiantur. Licet enim ubique praesens sit Deus et ubique exaudiat debite orantem, tamen ut dicit Lyra super IV. Ioh.: Eligitur ecclesia ad orandum triplici ex causa. Primo propter loci consecrationem, in quo specialem devotionem concipiunt orantes. Sicut III. Re. VIII. Salomon dedicato templo ait: Quicumque rogaverit in loco isto, exaudies eum in loco habitaculi tui in caelo, et cum exaudieris, propitius eris.[7] Secundo adoramus in ecclesia propter sanctitatis signa, quae ibi continentur, ideo Salvator dicebat Mat.XXI.: Domus mea domus orationis vero,[8] et Augustinus: In oratorio – inquit – nemo aliquid agat, nisi ad quod factum est, unde et nomen accepit. Sancti enim, ad quorum reverentiam dedicata est ecclesia, specialiter pro orantibus ibidem intercedunt. Sicut legitur in Historia Sara.? li. II., quod cum gens Hunnorum de Pannonia fuisset egressa, obsederunt urbem Metensem, sed antequam venissent, apparuit in ecclesia beati Stephani quibusdam religiosorum beatus Stephanus loquens cum beatis apostolis Petro et Paulo, ut rogarent cum eo Dominum, ne civitas illa destrueretur, in qua oratorium suum multum frequentabatur. Cui illi dixerunt, quod civitas propter malitiam suam erat cremanda excepto oratorio suo et contentis in illo, et ita factum est. Tertio adoramus in ecclesia propter concursum multorum, ut oratio magis fiat exaudibilis.

Dicit enim Salvator Mat. XVIII.: Ubi duo vel tres congregati fuerint in nomine meo, in medio eorum sum.[9] Et Hieronymus: Impossibile est preces multorum non exaudiri. Adoramus autem versus orientem secundum Damascenum li. IV. triplici ratione. Primo, ut patriam nostram nos requirere ostendamus. Secundo, ut ad Christum crucifixum respiciamus. Tertio, ut venientem iudicem nos exspectare monstremus, ait enim sic: Deus Paradisum in oriente plantavit, unde hominem transgressorem exulem fecit, et ante Paradisum ex oriente habitare fecit. Antiquam igitur patriam exquirentes et ad ipsam aspicientes Deum ad orientem adoramus.  Sed et Dominus crucifixus sed et occidentem respiciebat, et ita adoramus ad ipsum respicientes. Et assumptus in caelum ad orientem sursum ferebatur, et ita ipsum apostoli adoraverunt. Sicque veniet quemadmodum viderint eum euntem in caelum, ipsumque igitur exspectantes ad orientem adoramus. Haec Damascenus. Ex quibus datur intelligi, quod ex parte Dei non est necesse oranti ut inquirat locum, quia ubique praesens est. Ideo dicebat apostolus I. Thi. II.: Volo viros orare in omni loco,[10] sed ex parte orantis expedit aptum ad orandum locum quaerere, ubi devotius facere possit.  Ideo docuit Salvator Mat VI. dicens: Tu autem cum oraveris, intra cubiculum tuum et clauso ostio ora patrem tuum.[11]

Quarto ecclesia consecratur, ut ibi laudes Deo persolvantur, quia dicit sanctus Thomas II. II. q. XCI. ar. II., quod quilibet homo obligatur laudare Deum sub poena damnationis aeternae, quia ad hoc creatus est. Iuxta illud Deut. XXVI.: Omnes gentes creavit in laudem et gloriam nominis sui.[12] Nam omnis creatura pro modulo suo laudat creatorem suum, scilicet bestiae, psices, aves, vermes, lapides, ligna etc., quibus Deus non promisit vitam aeternam. Propterea Ps. invitat omnes creaturas ad dei laudem dicens: Laudent illum caeli et terra, mare et omnia reptilia in eis.[13] Super quod dicit Lyra, quod nulla creatura proprie laudat Deum, nisi creatura rationalis. Aliae autem creaturae dicuntur laudare improprie, quia homini sit materia laudandi Deum. Nam quando vides fulgidum solem, pulchram lunam, decoras stellas, pulchros flores etc., debes laudare pulchritudinem creatoris. De magnitudine creaturarum debes laudare Dei potentiam, de dispositione earundem Dei sapientiam. Sic enim faciebat beatus Franciscus, de quo canitur: Laudans laudare monuit, laus illi semper adfuit, laus inquam Salvatoris invitat aves, bestias et creaturas alias ad laudem creatoris.[14] De eodem: Quicquid in rebus reperit delectamenti regerit in gloriam factoris.[15] Quodam namque tempore, dum iret in via, fessus sedit sub una arbore. Venit ibi avis philomena cepitque dulciter cantare in arboris ramusculo. Tunc beatus Franciscus exhilaratus spiritu ait: Soror mea philomena, laudemus Deum alternatim et videamus, si tu vinces me in Dei laude, an ego te. Cumque beatus Franciscus alta voce, cum magna devotione cepisset cantando Deum laudare, quo cessando incepit et philomena, tandem beatus Franciscus fatigatus cessavit, quia tunc erat aeger, avis vero cantabat. Tunc ingemuit vir Dei cum lacrimis dicens: O dulcis Domine Iesu, ecce  ista avicula, cui vitam aeternam non promisisti, superavit in tua laude me, cui vitam promisisti. Adiuva igitur Domine Deus infirmitatem humanam. Unde licet omni tempore ad id apto debemus laudare Deum, iuxta illud Ps.: Benedicam Dominum in omni tempore, semper laus eius in ore meo. [16] Tamen Ecclesia Sancta instituit VII horas canonicas, in quibus clerici et religiosi pro se et populo Christiano tenentur Deum laudare, scilicet matutinum, primam, tertiam, sextam, nonam, vesperam et completorium. Cuius ratio est ista, quia hae horae prae aliis sunt privilegiatae. Nam media nocte Christus Dominus natus est, et eadem hora captus, ligatus, illusus et examinatus, propterea ad memoriam horum laudamus Deum in matutis. Ps.: Media nocte surgebam ad confitendum tibi.[17] Hora autem prima diei Christus Dominus ad templum docendus ibat et populus ad eum manicabat, id est mane festinabat. Lu. XXI.[18] In ipsa hora ligatus Pilato fuit praesentatus ac eadem resurgens mulieribus apparuit. In hac hora Deo laudes exsolvimus et Christo Domino gratias agimus. Hora denique tertia Christus Dominus flagellatus, spinis coronatus, illusus est, et linguis Iudaeorum crucifixus ac ad mortem sententiatus. Eademque hora Spiritus Sanctus apostolis missus est, ideo hac hora laudem dicimus et gratias Deo. Hora autem sexta Christus Dominus pro nostra salute nudus clavis cruci affixus est, et in ipsa cruce elevatus sanguine sacro defluente, a cin ipsa hora fatigatus ex itinere sedebat super fontem, ideo hac ipsa hora laudes et gratias Christo passo et docenti exsolvimus. Hora vero nona Christus in cruce clamans et orans emisit spiritum, miles latus eius lancea perforavit. Eadem hora resurgens in caelum ascendit., apostoli quoque ipsa hora orare consueverunt, ideo de his Deo laudes agimus in sua ecclesia. Hora vero vespertina sacramentum corporis et sanguinis confecit, pedes discipulorum lavit, ac eadem hora de cruce depositus est, pro quibus Deo laudes dicit Ecclesia Catholica. Hora quidem completorii Christus Dominus orans sanguineas guttas sudavit et completis suae passionis miseriis sepultus est, ideo de his laudes agit Ecclesia Sancta, de quibus Ps.: Septies in die laudem dixi tibi.[19] Ad praefatas igitur horas clerici in sacris exsistentes et religiosi tam stricte tenentur secundum Panormitanum super c. „Dolentes” extra de celebratione missae, quod etiam papa non posset dispensare, quando tenerentur sub poena mortalis peccati persolvere, nisi legitimo interveniente impedimento, vel saltem, quod aliquid in recompensam dicerent vel facerent ad Dei laudem.[20]

Quinto[21] ecclesia consecratur, ut ibi sacramenta porrigantur. Nam ecclesia consecrata efficitur quasi taberna Dei, in qua sacramneta continentur et ministrantur. Quoddam enim sacramentum datur intrantibus in familiam Christi, ut baptismus; quoddam augentibus familiam Christi, ut matrimonium; quoddam ministrantibus, ut ordo; quoddam pugnantibus, ut confirmatio; quoddam infirmantibus, ut poenitentia; quoddam esurientibus, ut eucharistia; quoddam exeuntibus, ut extrema unctio, ideo bene consecratur ecclesia.

Secundum quoque salutare documentum de dedicatione ecclesiae declaremus consecrationis eiusdem actionem, quo videlicet actu seu quibus caerimoniis debet consecrari. Quattuor nimirum actus sunt necessarii ecclesiarum consecratione, scilicet:

• Primo episcopus ter ecclesiam circumiens ad ostium clamitat.
• Secundo ipsam interius exteriusque aqua irrigat.
• Tertio in pavimento de cinere et sabulo alphabetum scriptitat.
• Quarto in ecclesiae parietibus cruces notat.

Primus dixi actus in ecclesiae consecratione est necessarius triplex circuitus, nam episcopus ter circuit ecclesiam consecrandam et qualibet vice veniens ad ianuam percutit cum baculo pastorali dicens: Aperite portas principes vestras! Istum autem ritum consecrandi Silvester papa primus fieri instituit. Fuerunt tamen a tempore apostolorum loca dedicata, quae a quibusdam oratoria, a quibusdam ecclesiae appellabantur, ubi Christiani Dei verbum audiebant ac eucharistiam sumebant. Instituit vero papa Silvester hunc consecrandi modum rationabiliter ad significandum consecrationem animae rationalis, quae est templum Dei vivi. De hoc Augustinus in sermone de dedicatione ait: Quotienscumque, fratres carissimi, altaris vel templi festivitatem colimus, si fideliter et diligenter attendimus ac sancte et iuste vivimus, quicquid in templis manufactis agitur, totum in nobis spirituali aedificatione completur.  Non enim mentitur est ille, qui ait: Templum Dei sanctum est, quod estis vos.[22] Triplex igitur episcopi circuitus significat triplicem circuitum Christi, quem fecit pro anima sanctificanda: Primus, quo de caelo venit in mundum; secundus, quo de mundo descendit ad limbum; tertius, quo de limbo resurgens ascendit in caelum. Triplex vero ostii percussio significat, quod Christus Dominus triplex ius habet in anima, quare sibi debet aperiri: Est enim sua creatione, redemptione et glorificationis promissione. Trina autem eius proclamatio significat trinam eius potestatem, scilicet in caelo, in mundo et in inferno. Iuxta illud Mat. ultimo: Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra.[23]

Secundus denique actus ad consecrandum ecclesiam necessarius est, quod episcopus interius et exterius aqua benedicta eum irriget. Quae quidem aqua fit ex quattuor rebus, videlicet aqua, vino, sale et cinere ad significadum, quod per quattuor  expellitur diabolus de templo animae, scilicet per aquam lacrimarum, per vinum laetitiae spiritualis, per sal discretionis et per opera verae humiliationis. Aqua enim est aptius elementum ad consecrandum ecclesiam et purgandum spiritualem maledictionem, quia terra cum fructu suo maledictionem accepit, quando ex fructu eius facta fuit deceptio. Unde dixit Dominus Adae: Maledicta terra in opere tuo,[24] aqua vero maledictioni non subiacuit. Hinc est, quod Dominus legitur comedisse pisces, sed non expressae carnes, nisi de agno paschali propter legis praeceptum. Temporibus etiam ieiuniorum piscibus uti licet et non carnibus, ideo ecclesia bene aqua consecratur.

Tertius insuper actus necessarius ad ecclesiae consecrationem est, quod episcopus in eccleisae pavimento alphabetum ex cinere et sabulo sive arena litteris Graecis et Latinis scribit in modum crucis incipiendo ex transverso angulo orientis usque ad angulum occidentis ad significandum, quod populus Iudaicus et gentilis fidelis per crucem Christi uniuntur. Quod autem transversaliter scribitur hoc ideo, quia populus Iudaicus, qui prius erat dexter, factus est sinister, et econverso populus gentilis, qui prius erat sinister, factus est dexter. Quod autem crux ex transverso ducitur, significat, quod unum testimonium in alio continetur, sicut Ezechiel I. c.: rotam vidit in rota.[25] Unde pavimentum ecclesiae sanctae est fundamentum fidei, litterae vero sunt articuli fidei, qui docent, ut fideles se cinerem et pulverem reputent, sicut Abraam Gen. XVIII. dicebat Domino: Loquar ad Dominum meum cum sim cinis et pulvis.[26]

Quartus quoque actus ad ecclesiae consecrationem necessarius est, quod in parietibus ecclesiae consecratae cruces scribuntur, ut videlicet daemones inde expulsi videntes signum magni regis terreantur et iterum illuc ingredi non praesumant. Multum quippe ipsi timent signum crucis, sicut canes baculum, quo percussi sunt. Unde Chrysostomus ait: Ubicumque daemones signum dominicum viderint, fugiunt, timentes baculum, quo plagam acceperunt. Ideo etiam in templo spirituali hoc est in anima debet Christi crux erigi per memoriam, fiduciam et vitae abstinentiam, ut Christus libenter inhabitet in templo suo.

Tertium salutare documentum de ecclesiae dedicatione declaremus eius prophanationem. Nam ut dicit Glossa extra de consecratione ecclesiae vel altaris c. „Proposuisti”, quod ecclesia in tribus casibus est reconsecranda: Primus, quando nescitur, quando fuit consecrata, nec apparet aliquod signum nec scriptura nec testes, ut habetur de consecratione dist. I. c. „Ecclesiae”, quia non dicitur iteratum, quod nescitur factum. Secundus casus, si parietes sunt combusti et decrustati, et licet non corruant, si tamen comburantur modo praedicto, sunt reconsecrandae, quia consecratio et linitio fit in ipsis parietibus, ut dicit Glossa de consecratione c. „Ecclesiae”, secus si tantum tectum comburitur. Tertius casus, quando ecclesia est reconsecranda, quando parietes ira corruerint, quod denuo oportet reficere etiam de eisdem lapidibus, quia non est ipsa ecclesia prima, exquo forma, quae dat esse rei fuit mutata. Alius nunquam est ecclesia reconsecranda, sed quando prophanatur, solum est reconcilianda, quod fit in tribus casibus, scilicet:

• Primo, si effusione sanguis polluitur
• Secundo, si excommunicatus in ea sepelitur
• Tertio, si semen de adulterio ibi effunditur.

Primo dixi, quod ecclesia est reconcilienda et non reconsecranda, quando effusione sanguis polluitur ex contentione vel vindicta, secus si occiditur a casu, sicut si lapis vel lignum cadens occideret aliquem. Et significat spiritualiter, quod anima, quae est templum Dei, polluitur per avaritiam, quia avarus et usurarius est quasi vir sanguinum dum per fraudem consumit innocentis sanguinem. Prover. XXX.: Sanguisugae duae sunt filiae, dicentes semper: Affer, affer.[27] Sed certe modo peior nata est, quae clamat: Tolle, tolle violenter, ad cuius clamorem usurarii et tyranni usurpant aliorum bona, de quibus faciunt elemosynas, calices et erigunt altaria ac construunt ecclesias non intellegentes, quod Deo non sunt accepta. Iuxta illud Hieronymus: Ingratum – inquit – est Spiritui Sancto quicquid obtuleris eo neglecto, ad quod teneris. Quilibet autem tenetur restituere aliena. Unde legitur, quod cum quidam usurarius ecclesiam de usuris construxsisset et episcopum ad illius dedicationem invitasset, cumque episcopus cum clerico officium dedicationis ageret, vidit diabolum stantem prae altare in habitu episcopali, qui dixit episcopo: Quare ecclesiam meam consecras? Cessa iam, quia ad me pertinet eius interdictio, quia de usuris est aedificata. Quo dicto episcopus inde cum clericis et populo fugit et diabolus illam protinus cum magno strepitu destruxit. O, Deus aeterne, quot sunt modo in ista provincia tam clerici, quam laici, qui plus student avaritiae, quam saluti et conscientiae. Certe impletur nunc illud Iere. VIII.: A minimo usque ad maximum omnes student avaritiae.[28] Unde Bernardus: Quem – inquit – dabis mihi de numero praepositorum, qui non magis invigilent subditorum evacuandis marsupiis, quam extirpandis vitiis, quod significatur per templi prophanationem a Ieroboam III. Regis XII., qui duos vitulos fecit ponens unum in Dan, alium in Bethel, quos fecit propter avaritiam, ne regnum ad Roboam veniret.[29]

Secundo quoque ecclesia est reconcilianda, si excommunicatus in ea sepelitur, vel episcopo excommunicato consecratur, vel paganus in ea sepultus est, quia corpora talium proiicienda sunt inde, si discerni possunt ab aliis, et postea reconcilienda, ut habetur de consecratione dist. I. „Ecclesiam”. Et significat, quod spirituel Dei templum prophanatur per gulam. Gulosus enim est quasi paganus et ideolatra, qui Deum verum non colit, sed suum ventrem. Iuxta illud Phil III.: Quorum deus venter est et gloria eorum in confusione.[30] Talis autem ecclesiae prophanatio bene figurata est per Nabuzardan, qui interpretatur princeps cocorum III. Regis XXV.[31]

Tertio ecclesia materialis est reconcilianda, si semen ex adulterio ibi effunditur, quia dicitur XXXIII. q. VII. c. „Non solum” et sunt verba Isidori: Inter cetera – inquit – vitia septem capitalia maximi celeris est luxuria, qua templum Dei violatur. Nam si quis mentitur vel superbit in ecclesia ipsa non violatur, sed effusione seminis polluitur, ut dicitur de consecratione dist. I. c. „Ecclesiis”. Et significat, quod spirituale Dei templum prophanatur per superbiam, quae est quasi quoddam adulterium cum diabolo, vero sponso Christo derelincto, quod figuratur I. Machab. I. per Antiochum, qui fuit superbissimus et ambiciosus et Dei domum prophanavit.[32] Unde licet praedicta tria peccata, puta avaritia, gula et superbia ecclesiam materialem et spiritualem prophanent, super omnia tamen Ecclesiam Catholicam destruit vita mala clericorum et religiosorum, ut dicit Chrysostomus et habetur VIII. q. I. „Qualis”: Valde etiam destruit laicos meliores esse, quam clericos. O igitur, humilis Christe, respice de solio maiestatis tuae et vide statum et ruinam Sanctae Ecclesiae. Quia venerunt gentes, id est gentiliter viventes viri ecclesiastici in hereditatem tuam, polluerunt tabernaculum nominis tui, de quibus dicit Bernardus: Honorati incedunt de bonis Domini, cui honorem non deferunt. Inde is, quem quotidie vides meretricius nitor, histrionicus habitus, regius apparatus. Inde aurum in frenis et sellis et calcaribus plus calcaria quam altaria fulgent.[33] Idem ad Eugenium papam: Mirum – inquit – est de clericis, quod aliud esse, aliud videri volunt. Milites enim sunt in gestu, clerici sunt in quaestu, sed neutrum in actu. Et cum utrumque concupiscunt, utrumque deferunt utrumque confundunt. Unusquisque autem, ait Apostolus, in suo ordine resurget,[34] isti vero in quo. Sed qui sine ordine peccaverunt, sine ordine peribunt.  Et quia non laborant, ut rustici, nec evangelizant, ut clerici, nec pugnant, ut milites, nec vivunt, ut homines, unde cum in labore hominum non sint, ideo non flagellabuntur cum hominibus, sed cum daemonibus. Et quia nullum servant ordinem, ideo proiicientur, ubi nullus ordo est, sed sempiternus horror inhabitat. Haec omnia in vulgari populo dicenda non sunt, ne exosi reddantur populo et vera mysteria sacramentorum ab eis percipienda contemnantur, quae nullo prorsus pacto sunt parvipendenda, quia clerici quidam licet simus mali, tamen plures de nobis sunt boni et Cathalogo Sanctorum plures, quam alii inscripti, et si simus mali, tamen populo proficiumus, quibus malius est habere caput languidum, quam nullum, ut spiritualem vitam per nos habeat. Hinc Augustinus et habetur I. q. I.: Spiritus Sanctus – inquit – in Sancta Ecclesia ita operatur, ut reprobos fugiat et tamen per eorum ministerium reprobos colligat. Propterea dilectissimi, unusquisque nostrum propriam examinet conscientiam et de aliorum vita non diiudicet, si non vult postea iudicari et condemnari. Sed sciat quomodo in domo Dei oporteat conservari, quae est ecclesia Dei vivi. I. ad Thi. IV.[35] Revera, si sic facere conabimur, extunc tabernaculi cordis nostri inhabitator Christus sanctificabit illud, hic per gratiam et postea per aeternam gloriam. Ad quam nos perducat ipse, qui roseo sanguine suo nos redemit et vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum. Amen.