Domus sermonum compilatorium

Eötvös Loránd Tudományegyetem Rági Magyar Irodalomtudományi Intézet

---

Osualdus de Lasko

OS

Index sermonum ››
Collaboratores ››

OD

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Photographiae paginarum editionis ››

OQ, OQ.E

Index sermonum et exemplorum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Photographiae paginarum editionis ››

OG

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

Osvaldus: De Sanctis Bigae Salutis

De Sancto Francisco,
Sermo XCII.

Vidi in medio septem candelabrorum aureorum similem Filio hominis. Apoc. I.¹

Ad gloriam gloriosi Christi confessoris, Francisci haec verba rationabiliter dicuntur, qui in medio septem ordinum sanctorum, videlicet angelorum, patriarcharum, prophetarum, apostolorum, martyrum, confessorum, virginum, quasi in medio septem candelabrorum, ubi lucet lumen divinae gloriae, similis est Filio Virginis Mariae, ut merito dicatur de eo illud Ecci. XLV.: Similem illum fecit in gloria sanctorum.² Dicit Auctor compendii li. I., quod triplex est Dei similitudo, scilicet:

• Prima aequalitatis.

• Secunda expressae imaginis.

• Tertia vero imitationis.

Prima itaque Dei similitudo est aequalitatis, et sic Filius est imago et similitudo bonitatis Paternae. Hanc enim similitudinem quodam modo Luciper appetiit, dum dixit Esa. XIV.: In caelum ascendam, et similis ero Altissimo.³ Certe non dicebat de caelo empyreo, quare ibi erat, sed de caelo Trinitatis Deificae, ad quod non pervenit. Similiter Eva appetiit hanc dictam similitudinem, dum ei diabolus persuasit dicens: Eritis sicut dii, scientes bonum et malum.⁴ Hinc Glossa super illud Ps.Quae non rapui, tunc exsolvebam⁵ dicit: Primus homo et diabolus voluerunt rapere divinitatem, et amiserunt felicitatem. Hanc quodammodo Dei similitudinem appetunt omnes superbi et inoboedientes Dei praeceptis et suis praelatis, cum solus Deus est, qui alicui oboedire non teneatur, ideo haec Dei similitudo nulli est appetenda, quia trahit ad inferna. Unde subditur Esa. XIV.: Quomodo cecidisti, Luciper, qui mane oriebaris, corruisti in terram.⁶ Et infra: Verumtamen ad infernum detraheris in profundum laci.⁷

Secunda Dei similitudo est expressae imaginis, et ita homo est similitudo Dei. Hinc Gen. I.: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram,⁸quod dupliciter potest intelligi. Uno modo secundum Glossam Hebraicam, sic anima est creata ad Dei imaginem et similitudinem propter quasdam proprietates. Sicut enim Deus replet totum mundum (Hiere. XXIII.: Caelum et terram ego impleo, dicit Dominus.⁹), ita anima replet totum corpus. Item sicut Deus est unicus in uno universo, ita anima in uno corpore. Item sicut Deus videt omnia, et non videtur (Exo. XXXIII.: Non videbit me homo, et vivet,¹⁰ id est: utens sensibus), ita anima videt exteriora, et ipsa a nemine videtur. Item sicut Deus non dormit (Ps.: Ecce non dormitabit neque dormiet, qui custodit Israel.¹¹), ita anima non dormit, tamen dormiente corpore ipsa non potest suas operationes exercere, quare tunc ligata sunt instrumenta animae, scilicet sensus, quare secundum Philosophum somnus est ligativum sensuum. Secundo a doctoribus catholicis sic intelligitur, homo factus est in naturalibus, scilicet memoria, intelligentia et voluntate ad Dei imaginem et ad Dei similitudinem in gratuitis, et in hoc debemus ei similes esse, puta: iustitia, innocentia, misericordia, propterea in caelo specialius assimilabimur ei, iuxta illud Ioh. III.: Scimus, quoniam cum apparuerit, similes ei erimus.¹²

Tertia quoque Dei similitudo est imitationis, quanto enim quis conformius imitatus fuerit Filium Dei intus per dilectionem, exterius per virtutum operationem, tanto ei similior erit. De primo dicit Hugo lib. de arrha sponsae: Scio, anima mea, quod dum Deum diligis, in eius similitudinem transformaris, sicut ferrum ignitum similis erit igni. In hoc gloriosus pauperum patriarcha, Franciscus mirifice et modo alias inaudito exstitit similis intus et extra Filio Virginis Mariae, ut decenter beatus Iohannes evangelista dicit de eo: Vidi in medio septem candelabrorum etc.¹³ Ex quibus verbis duas similitudines beati Francisci ad Christum Dominum notemus, scilicet extrinsecam et intrinsecam, hoc est: similitudinem in corpore et in anima. Quas in duobus sermonibus (Christi gratia) declaremus. Primum igitur sermonem de beato Francisco declaremus in septem articulis, secundum quod Christo Domino assimilatur specialiter extrinsecus in septem, scilicet:

• Primo in prophetica denunciatione.

• Secundo in natali reclinatione.

• Tertio in multiplici persecutione.

• Quarto in discipulorum electione.

• Quinto in miraculorum operatione.

• Sexto in stigmatum insignitione.

• Septimo in finali denudatione.

Primo namque dixi, quod gloriosus Christi confessor, Franciscus assimilatur Christo, Filio hominis extrinsece in prophetica denunciatione. Dicitur enim Amos III.: Non faciet Dominus verbum, quin prius loquatur ad prophetas suos.¹⁴ Ex quo verbo prophetae patet argumentum, id est: rei veritas, quod multi sancti, et si nobis non patent, sunt per ora prophetarum praenunciati mundo affuturi, illi praesertim, qui capiti perfectionis specialius cohaeserunt, de quibus quidam manifestantur per Scripturam, sicut Isaac Gen. XVIII.,¹⁵ et Samson Iudicum XIV.¹⁶ ac Samuel I. Re. I.¹⁷ et Iohannes Baptista Luc. I.,¹⁸ in quibus innuitur etiam alios similiter perfectos fuisse praenunciatos. Et sicut caput omnis perfectionis, Christus Dominus per ora prophetarum est praenunciatus, antequam veniret, ita beatus Franciscus. Unde sicut rex potentissimus de uno suo regno ad aliud ire visitaturus volens non sufficit unum aut duos mittere nuncios, sed plures adventum regis denunciantes, ita est de rege regum, Christo, pro quo venit primo Abraham patriarcha, de cuius semine nasciturum Deus Christum repromisit, Gen. XXII.: In semine tuo benedicentur omnes gentes.¹⁹Secundo venit Moyses, et cum Abraham habuisset duos filios, hic de Iudaeis nasciturum praedixit, Deut. XVIII.: Prophetam de gente tua et de fratribus tuis suscitabit tibi Dominus Deus tuus, ipsum audies.²⁰ Tertio venit Esaias, hic VII. ca. praedixit, de quali matre nasceretur, dicens: Ecce virgo concipiet et pariet filium, et vocabitur nomen eius Emmanuel, id est: nobiscum Deus.²¹ Quarto venit Micheas, qui c. V. praedixit civitatem nativitatis, dicens: Tu, Bethleem Effrata, parvulus es in milibus Iuda, ex te mihi egredietur, qui sit dominator in Israel.²² Quinto venit Habacuc, qui determinavit lectum, quo primo locari debeat, dicens, quod in praesepio, c. III.: Domine, audivi auditum tuum, et timui, consideravi opus tuum, et expavi in medium duum animalium,²³ id est: bovis et asini. Sexto venit Zacharias, qui praedixit modum conversationis eius, c. IX. dicens: Ecce rex tuus venit tibi mansuetus, et ipse pauper sedens super asinam et pullum eius.²⁴Venit David, qui praedixit genus mortis eius dicens in eius persona: Foderunt manus meas et pedes meos.²⁵ Et breviter diversi diversis temporibus resurrectionem, ascensionem et adventum ad iudicium praedixerunt, quae in ipso sunt completa et complebuntur.

Haec omnia in Veteri Lege, et sicut Christus Dominus in Lege Veteri, sic beatus Franciscus in Lege Nova fuit praenunciatus. Primo per verticem prophetarum, Mariae filium Iesum, Lu. XII. dicentem de ordine minorum: Nolite timere, pusillus grex, quare complacuit Patri vestro dare vobis regnum.²⁶Secundo per cancellarium Christi, Iohannem, Apocal. VII. beatus Franciscus fuit praenunciatus dicens: Vidi alterum angelum ascendentem ab ortu solis habentem signum Dei vivi,²⁷ et totum illud capitulum usque ad sextum sigillum exponit Auctor conformitatum lib. I. de beato Francisco. Unde sanctus Bonaventura oravit Deum pro revelatione huius prophetiae, cui dixit angelus, quod ad litteram intelligitur de beato Francisco, qui fuit angelus ratione puritatis et missionis, et habuit signum Filii Dei, id est: stigmata Christi, et ascendebat, quare primus angelus, Luciper descenderat. Tertio beatus Franciscus fuit praenunciatus per Apostolum gentium, Gal. ult. dicentem: Ego stigmata Domini Iesu in corpore meo porto,²⁸ qui tamen non fuit a Christo stigmatizatus, nisi quod fuit lapidatus pro Christo in Lystris (?), ergo melius intelligitur de beato Francisco, ut dicitur extra de verbo signi. "exiit, qui seminat", prope principium li. VI. "Haec est", cui attestante Apostolo nemo de cetero debet esse molestus, quam regulam Christus passionis suae stigmatibus confirmavit. Quarto beatus Franciscus fuit praenunciatus per abbatem Ioachim, centum vel pluribus annis, antequam veniret, dicens: Erunt duo viri, unus hinc, alius inde, unus columbinus, alius corvinus, id est: Franciscus et Dominicus, et post duos istos veniet alter ordo saccis vestitus, sub cuius tempore apparebit filius iniquitatis, id est: Antichristus. Quinto beatus Franciscus fuit praenunciatus per Sibyllam tempore regis Priami, ut patuit supra de stigmatibus. Sexto ipsum praenunciavit quidam abbas ultramarinus, dicens multa de eius et fratrum sanctitate, unde mandavit monachis suis, quod quando in partibus illis beatum Franciscum vel fratres viderent, cum cruce et omni reverentia praecedere deberent, et sic fuit factum, quando beatus Franciscus cum duodecim fratribus ad soldanum (= szultán) pergeret. Ex quibus omnibus patet, quod sanctus Franciscus similis fuit Christo Domino, Filio Virginis in prophetica denunciatione.

Secundo beatus Franciscus assimilatur Christo in natali reclinatione, nam sicut Christus ostendens tempore suae nativitatis fuit reclinatus in praesepium, super quo exsultaverunt angeli, gavisi homines ac daemones territi. Sic in natali beati Francisci. Primo inquam Dei Filius Altissimi fuit reclinatus in praesepium, patet Lu. II., ubi dicitur, quod beata mater pannis eum involvit et reclinavit in praesepium.²⁹ Ecce prima requies Filii Dei, sed durior ultima in cruce. Legitur quoque de beato Francisco, quod mater eius, Pica nomine, adveniente partus tempore nusquam parere potuit, sed instanter petivit, ut portaretur ad stabulum iumentorum, in quorum praesepio peperit hunc Christo Domino consimilem Franciscum. Secundo denique tempore nativitatis Christi angeli exsultaverunt, Luc. II. dicentes: Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis.³⁰ Similiter tempore nativitatis beati Francisci venit quidam decorus aspectu petens elemosynam in specie peregrini. Deinde puerum natum sibi praesentari instanter poposcit. Cumque nutrix nollet tenerum puerum illi dare, ille vero cum importunus exstitisset in petendo, tandem iussu matris ei oblatus est puer, quem benigne amplexatus benedixit, ac ab humero dextro signum illi crucis imprimens dixit astantibus: "In vico isto hodie nati sunt duo pueri, iste unus, et alter alius. Iste erit de melioribus hominibus de mundo, sed alter de peioribus, ideo custodite hunc, quare ei daemones insidiantur." Ex his opinari possumus, quod beatus Franciscus adhuc in utero sanctificatus fuerit, quem angelus ante baptisma sic amplexabatur, sicque angelus disparuit. Tertio in Christi nativitate gavisi sunt homines, ut beata Virgo, Ioseph et pastores glorificantes et laudantes Deum in omnibus, quae audierant et viderant, sicut dictum est ad illos, Lu. II.³¹ Item tres magi adoraverunt ipsum oblatis muneribus, Matth. II.³²Deinde in die purificationis Simeon et Anna exsultaverunt, Lu. II.³³ Sic de ortu beati Francisci gavisus est primo abbas Ioachim dicens: O quantum gauderem, si tantum patrem videre mererer. Item gavisi sunt Enoch et Helyas, ut in legenda fratris Benedicti de Aretio habetur. Cum idem frater de partibus ultramarinis rediret ad Galliam superveniente maris tempestate pro allevatione navis sorte ut alter Ionas missus est in mare, quem angelus Domini susceptum duxit in Paradisum, ubi interrogatus ab Enoch et Helya, cuius ordinis esset, respondit, quod beati Francisci. At illi dixerunt: Ergo Francisus venit. Respondit: Sic. At illi coeperunt gaudere dicentes, quod tempus Antichristi in proximo esset, et tunc ipsi per martyrium in caelum ascensuri, et dictum fratrem cum laetitia ducentes in Paradisum omnia ostenderunt eidem. Qui tandem susceptus ab angelo ante alios de sua navi locatus est in portu Anchonae.

Tertio beatus Franciscus assimilatur extrinsece Christo Domino in multiplici persecutione. Nam ipse Dei Filius in aetate adhuc puerili exsistens persecutionem Herodis passus est fugiens in Aegyptum, et postea usque ad patibulum crucis unam diem eius non legimus sine tribulatione, ideo vult etiam suos hic pati, dicens Ioh. XV.: Si me persecuti sunt, et vos persequentur.³⁴ Et Apostolus II. Timo. III.: Omnes, qui pie volunt vivere in Christo, persecutionem patientur.³⁵ Sic beatus Franciscus persecutionibus multis tum Christo assimilatur, ut vere dicat illud Iob XXIII.: Vestigia eius secutus est pes meus.³⁶ Unde Auctor conformitatum lib. I. conformitate V. dicit, quod homo multis modis probatur, si est patiens. Primus modus patiendi est in verborum iniuriosorum impositione, hunc modum passus est Christus, quando Iudaei dicebant Ioh. VIII.: Samaritanus es et daemonium habes.³⁷ Sic beatus Franciscus verbis iniuriosis luto et saxis insecutus fuit ab adolescentibus et pueris Assisii. Secundus modus patiendi est non compati in persecutione, hunc passus est pius Christus, quando per Iudam, suum collateralem apostolum traditus fuit in mortem, quod Ps. praevidens prophetaverat dicens: Non est recordatus facere misericordiam, sed persecutus est hominem inopem et compunctum corde mortificare.³⁸ Sic beatus Franciscus persecutus est a patre suo, verberatus, ligatus, et sicut Christo pia mater eius compatiebatur, ita beato Francisco, quem solverat furtim, et abire permiserat. Tertius patientiae modus est in aliorum despectione, hunc quoque passus est Christus, dum praedicaret contra malos et avaros Iudaeos, ipsi pauperem Christum irridebant et despiciebant, Lucae XVI.³⁹ Specialiter tamen Herodes sprevit eum et indutum veste alba remisit ad Pilatum. Sic beatus Franciscus regem angelorum, dominum maiestatis imitatus tegmina vilia sumens, quem episcopus Imolensis expulit confusibiliter. Quartus patientiae modus est in temporalium privatione, hunc passus est Christus Dominus, quando omnes discipuli eius relicto eo fugerunt, ac dum vestimentis suis spoliaverunt. Ps.: Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem.⁴⁰ Sic beatus Franciscus ita resignavit omnia temporalia patri suo coram episcopo, quod et ipsa femoralia reiecit, se nudari non horruit amore illius, qui nudus pro nobis in cruce pependit. Unde etiam eius germanus irridebat videns eum tempore intensi frigoris trementem, ait cuidam: "Pete " inquit " a fratre Francisco de sudore eius pro uno denario." Cui sanctus Dei respondit: "Care, vendam sudorem meum regi caelesti, ideo non petest emere." Quintus patientiae modus est in sui occisione, hunc passus est Christus, quando flagellatum et spinis coronatum suspendentes in cruce occiderunt patientissimum, qui exsistens in agone mortis pro suis occisoribus oravit dicens: Pater, ignosce illis, quare nesciunt, quid faciunt. Sic beatus Franciscus mori volens amore Christi pro se mortui tribus vicibus voluit ire ad partes infidelium, ubi Dominus reservavit a morte illa, ut ipsum per se transfigeret hasta charitatis, et sacris insigniret stigmatibus, ne suo fraudaretur desiderio. Ps.: Desiderium pauperum exaudivit Dominus.⁴¹Sextus patientiae modus est in suis persecutionem et iniuriam pati, hunc passus est et patitur Christus, quare eo ad caelum ascendente Iudaei quosdam de suis occiderunt, sicut Stephanum et Iacobum, quosdam flagellaverunt, sicut apostolos, quos postea expulerunt de Iudaea ad gentiles, quos omnes praeter Iohannem evangelistam occiderunt, sed et modo patitur Christus Dominus in suis, quos iniuste affligunt, quod sibi reputat inferri, iuxta illud Matth. XXV.: Quod uni ex minoribus fecistis, mihi fecistis.⁴² Ideo Act. IX. Saulo dicebat: Quid me persequeris?⁴³ Sic beatus Franciscus persecutionem patitur in suis fratribus a perversis hominibus ac etiam a daemonibus. Unde daemon per quemdam daemoniacum dixit, quod dum fratres capitulum celebrarent, daemones in quadam valle XVII milia fuerunt congregati tractaturi, quomodo ordini possent nocere, diversis diversa dicentibus, tunc eorum quidam ait: "Vos nescitis quicquam, sed si hoc efficere poterimus, quod pueri docti et magnates ad istum ordinem recipiantur, solvetur ordo, quare pueri tam artam viam non possunt sufferre, magnates paupertatem, docti vero humilitatem non poterunt habere, quo facto rigor ordinis solvetur." Quod verbum omnibus placuit.

Quarto beatus Franciscus assimilatur Christo Domino in discipulorum electione. Nam sicut Christus, filius Virginis, Lu. VI.⁴⁴ ex discipulis suis elegit XII, quos et apostolos nominavit, et hoc propter multiplicem figurae adimpletionem, ut enim dicit Lyra, quod primo figurati fuerunt apostoli per XII filios Iacob, qui fuerunt principes in Veteri Testamento, sicut isti in Novo. Secundo per XII lapides sublatos de Iordane. Isti enim apostoli sunt XII lapides coniuncti cemento charitatis ipsi Christo tamquam primario lapidi. Tertio designantur per XII boves sustentantes mare Eneum (?), id est: lavatorium. Isti enim apostoli sustentant mare, id est: doctrinam sacramentorum, in quibus lavantur animae. Et breviter isti XII apostoli designantur per XII prophetas in uno volumine annunciantes mundi terminum et adventum iudicis. Isti sunt in Apoc. XII stellae illustrantes totum mundum.⁴⁵ Isti sunt XII fundamenta ipsius spiritualis Ierusalem supernae, quare per eos habemus transitum ad patriam. Sic beatus Franciscus XII speciales socios elegit apostolis correspondentes. Nam sicut unus ex apostolis fuit parvus, et se suspendit, ita unus socius beati Francisci, frater Iohannes de Capella egressus de ordine leprosus factus ex impatientia se suspendit, et sicut alii apostoli vitam et doctrinam servaverunt Christi, ita isti XI socii beati Francisci. Et quare longum foret de singulis loqui specialiter, ideo generaliter dico, quod quidam ex sociis beati Francisci ad divinam sapientiam volabat, sicut aquila Iohannes, et iste fuit Bernardus, quidam fuit raptus in caelum, sicut Paulus, et hic fuit frater Aegidius, quidam loquebatur cum Deo, sicut amicus cum amico, sicut Moyses, iste fuit frater Silvester etc.

Quinto beatus Franciscus assimilatur Christo Domino extrinsece in miraculorum operatione. Nam sicut Christus Dominus tres mortuos legitur in evangelio resuscitasse, sic beatus Franciscus II. li. conformitatum. Item aquam commutavit Christus in vinum, ita beatus Franciscus. Et sicut mundus commotus fuit ad Christi multa miracula, ita ad beati Francisci virtute Christi facta. Et ut clarescant eius miracula in toto universo, declarantur eius miracula Christi virtute facta. Incipiamus enim primo a primo caelo, ubi sunt angeli, miracula beati Francisci. Sicut enim regi gloriae, Christo serviebant angeli, Math. IV.,⁴⁶ ita beato Francisco. Nam cum esset infirmus, desideravit pro recreatione aliquam melodiam audire, venit angelus Domini pulsans cytharam, ad cuius pulsum tanta fuit suavitate repletus, ut putaret se ad aliud saeculum migrasse, et protinus sanatus est. Item cum alio tempore infirmaretur, dixit fratri Bernardo, quod desideraret comedere aviculas. Cui ille: "Unde, pater, hic habere poterimus?" Ecce angelus portavit avem bene praeparatam dicens: "Accipe, serve Dei, quod tibi mittit Deus." De qua comedisset, statim convaluit. Secundo descendendo ad elementa, in quibus miracula fecit, in igne enim in domo Friderici imperatoris, qui quandam infamem mulierem recluserunt in hospitio beati Francisci, quae sollicitaret ipsum ad peccatum. Ille vero ignem ardentem dilatavit, et in medium iacuit, dicens: "Veni, iaceas, si vis!" Quae territa clamare coepit. At illi, qui per rimas ostii auscultabantur, irruentes viderunt virum Dei iacere in igne, in cuius habitu nec ardor erat ignis. Item in aeris elemento, dum semel in nocte obscura iret per paludes iuxta Padum, ubi via erat difficilis, dixit socius eius, quod peteret Dominum, ut eisdem lucem praeberet. Qui dixit: "Potens est Deus facere, si suae dulcedini placuerit." Et statim lux illuminavit aerem, ut non solum viam, sed et ex altera parte clare viderent flumen. Item in aqua fecit miracula, cum cuiusdam pauperis hominis vectabatur asello, et ille aspero ex itinere fatigatus nimio sitis ardore deficeret, coepit clamare et dicere, quod nisi biberet, statim spiritum exhalaret. Vir Dei audiens de asello prosiliit, et manus in caelum protendens coepit orare, quousque se exauditum sensit, et tunc homini illi dixit: "Vade ad petram, et illic aquam vivam reperies, quam tibi Christus de lapide misericorditer bibendam produxit." De qua homo bibens confortatus est. Item miracula fecit in arboribus. Nam Senis in loco antiquo beatus Franciscus baculum suum in terram fixit, quem de mane invenit fronduisse. Item miracula ipse fecit in irrationabilibus, quare avibus ipsis praedicavit, quae tamquam rationales attentae audierunt, et non nisi licentiati recesserunt. Item cum hirundines garrirent et impedirent eius praedicationem, quibus ut silentium imposuit, tacuerunt, et nulla illarum mota fuit usque ad finem sermonis, quo finito garritum reassumpserunt.

Item beatus Franciscus miracula fecit in hominibus multis. Nam mulier quaedam, quam vir suus in divino perturbabat servitio, cum esset nobilis, accessit ad Dei servum rogans super hoc eum. Cui ille: "Vade " inquit " et dic viro tuo ex parte Dei et mei, quod nunc est tempus misericordiae, et postea iustitiae." Quae quidem verba cum viro retulisset, protinus mutatus est, et suadente uxore pluribus annis coelibem vitam duxit, postea uno die defuncti in uno sunt tumulati sepulchro. Item vir quidam nobilis ante praedicationem ex devotione invitavit beatum Franciscum, qui una cum coniuge sua accessit ad praedicationem viri Dei, relinquens ancillam pro unico filio et coquina, quae ait: "Ibo ad sermonem viri Dei, et statim revertar." Simea interim explicans puerum in caldariam aqua ferventi plenam intinxit, et ibidem dimisit. Ancilla ipsa devotione verborum oblita est cito redire, sed finita praedicatione cum redissent, omnes viderunt puerum in aqua exstinctum. Prudens tamen nobilis praecepit coniugi et familiae, ne coram Dei sancto tristem vultum ostenderent, unde puerum recluserunt in quandam arcam postea sepeliendum. Tempore vero prandii dixit beatus Franciscus: "Date mihi poma." Qui dixerunt, quod tunc poma non haberent. At ille: "In arca forte est." Qua aperta ecce puer surrexit in sinistra et dextera duo poma tenens, dicens: "Babu!" O quale fuit tunc gaudium nobili et familiae, certe tristitia in laetitia commutata, moeror in gaudium. Iste profecto est ille sanctus, qui a vertice usque ad plantam pedis miraculis coruscavit, nam capilli ipsius rasi cuiusdam medici domus scissuram reformavit, oculi Christum et beatam Virginem saepesaepius viderunt, os eius allocutum est frequenter eos, in corde eius totam Christi dilecti passionem gerebat, in manibus, pedibus et latere eius stigmata sancta. Unde bene dicitur de eo illud Ecci. XLV.: Similem illum fecit in gloria sanctorum,⁴⁷ id est: opere miraculorum etc.

Secundo beatus Franciscus similis fuit Christo Domino in stigmatum insignitione. Sicut enim Christus Dominus fuit confixus in cruce materiali clavis materialibus, sic beatus Franciscus clavis amoris in cruce spirituali poenitentiae. Unde si quis quaereret ab eo de suis stigmatibus dicendo illud Zach. XIII.: Quae sunt plagae istae in medio manuum tuarum,⁴⁸ ipse statim respondebit: "His plagatus sum in domo eorum, qui me diligebant, scilicet Patris, Filii et Spiritus Sancti." Christus vero plagatus est in domo eorum, qui eum odiebant, scilicet Pilati et Iudaeorum. De modo vero stigmatizationis patuit supra in sermone de stigmatibus sacris.

Septimo beatus Franciscus fuit similis Christo Domino in finali denudatione. Salvator etenim saeculi Christus in cruce nudus pependit, ut patet ex evangeliis, ideo pia mater sua de cruce nudum depositum de hoc specialiter plorabat dicens: "O fili mi dulcissime, qui cuncta creasti, et diversis adornasti coloribus, nunc nudus iaces coram me sanguine tabefactus." Sic beatus Franciscus anno vigesimo a sua conversione et biennio ab impressione sanctorum stigmatum, ut dicit Sanctus Bonaventura, sciens se ex hac vita migraturum ad Sanctam Mariam de Portiuncula se deferri poposcit, ut ubi per Virginem Dei Matrem spiritum conceperat perfectionis, et gratiae ibidem bravium perciperet retributionis aeternae. Deductus igitur ad locum praefatum super nudam humum se totum deposuit, manu sinistra dextri lateris vulnus, ne videretur, ut potuit, obtexit, facieque serena solito more in caelum levata coepit magnificare Altissimum pro eo, quod ab omnibus expeditus transiret ad ipsum. Hora igitur sui transitus instante fratres fecit ad se vocari filiis circumsedentibus coram pauperum patriarcha, cuius oculi iam caligaverant non senio, sed lacrimis, extendit super eos manus in modum crucis pro eo, quod hoc signum semper amabat, fratribus tam praesentibus, quam absentibus in Crucifixi nomine benedixit, exhortatus eos ad vestigia Christi sectanda, postea evangelium secundum Iohannem ab illo loco "Ante diem festum Pasche" sibi legi poposcit, ut in eo vocem dilecti pulsantis audiret, a quo solum paries carnis disiungebat, cunctis in eum completis mysteriis orans et psallens vir sanctus obdormivit in Domino, et anima illa sanctissima in aeternae claritatis abyssum absorpta est.

Eadem hora minister in terra laboris Augustus nomine vir utique sanctus in hora ultima positus, cum iam diu amisisset loquelam, subito exclamavit dicens: "Exspecta me, pater, exspecta, ecce iam venio tecum." Quaerentibus autem fratribus, cui sic loqueretur, dixit: "Ecce video beatum Patrem Franciscum in caelum euntem immenso lumine fulgentem." Quibus dictis et ipse emisit spiritum. Fit igitur concursus populorum ad mirandum spectaculum. Erat enim similitudo clavorum nigra, quasi ferrum, vulnus autem lateris rubeum, et ad orbicularitatem quandam carnis contractione reductum rosa pulcherrima videbatur, caro vero reliqua, quae prius ex infirmitate et natura ad nigredinem declinabat, candore nimio renitescens secundae stolae pulchritudinem praetendebat. Cum igitur in candida carne clavi nigrescerent, vulnus lateris ruberet, non est mirandum, quod videntibus laetitiam ingerebat, lacrimabantur filii pro subtractione tam amabilis patris, sed non modica perfundebantur laetitia, dum in eo deosculabantur signacula summi regis, et miraculi novitas planctum vertebat in iubilum. Unde virtus Dei ad ipsius patris invocatione caecis visum, surdis auditum, mutis verbum, claudis gressum restauravit, letaliter vulneratos sanavit. Et quis etiam nunc non sentiat ipsius suffragium, si devote invocetur? Accedamus igitur, carissimi, ad pium patrem Christi stigmatum baiulum etc.