[Oswaldus de Lasko, Sermones de Sanctis Biga Salutis intitulati
Sermo LXXXI.]
De decollatione sancti Iohannis Baptistae
Sermo LXXXI.
Male tractaverunt illum, qui a ventre matris consecratus est propheta.[1] Ecci. XLIX.
Haec verba charissimi licet ad litteram proferantur de Hieremia propheta, qui sanctificatus fuit in utero, ut habetur Hiere. I.: Antequam exires de ventre, sanctificavi te, et prophetam in gentibus dedi te.[2] Quem male tractaverunt ponentes in lacu, ubi non erat aqua sed lutum, ut ibi moreretur in angustia, ex quo imminens periculum civitati Hierusalem prophetabat, tamen rationabiliter intelliguntur de beato Iohanne Baptista ipsa eadem verba propter tria, scilicet:
- Primo propter peccati immunitatem
- Secundo propter officii dignitatem
- Tertio propter poenae acerbitatem.[os 081. c. 01.]
Primo dicta verba thematis bene conveniunt sancto Iohanni propter peccati immunitatem. Sicut enim Hieremias sanctificatus fuit adhuc in utero matris suae, ita iste beatus Iohannes dum esset sex mensium in utero matris visitatus a Beata Virgine, quae Dei filium in utero habebat ex eius mox praesentia, ita Spiritu Sancto repletus et sanctificatus, ut Dominum omnium adesse intelligeret, atque gestu prophetaret et matrem Spiritu Sancto repleret. Luc. I.: Ecce ut facta est vox salutationis tuae in auribus meis, exsultavit in gaudio infans in utero meo.[3]
Secundo dicta verba bene conveniunt beato Iohanni propter officii dignitatem, quia sicut Hieremias a Domino constitutus est propheta, ita beatus Iohannes, qui fuit propheta et plusquam propheta. Tum quia in utero prophetavit. Tum quia omnium prophetarum prophetias terminavit dum Salvatorem mundi Christum, quem alii procul verbis et signis prophetaverunt, ipse digito demonstravit dicens: Ecce agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. [4] Ioh. I. Ideo dixit Salvator de eo, Math. XI.: Omnes prophetae usque ad Iohannem prophetaverunt, et si vultis scire, ipse est Elias.[5] Tum etiam, quia ipse post mortem prophetavit in limbo patribus existentibus.
Tertio verba praefata bene conveniunt beato Iohanni propter poenae acerbitatem, sicut enim Hieremias captivitate afflictus fuerat, ita beatus Iohannes, iuxta illud Marc. VI.: Herodes misit, ac tenuit Iohannem, et vinxit eum in carcerem propter Herodiadem uxorem Philippi fratris sui. Dicebat enim Iohannes Herodi: Non licet tibi habere uxorem fratris tui.[6] Ecce charissimi, si tam innocens in utero sanctificatus, quod angelus nominatur a Salvatore. Math. XI.[7] Propter puritatem tam crudeliter tractari permissus est talis ac tantus propheta, de quo Mat. XI.: Inter natos mulierum non surrexit [os 081. c. 02.] maior Iohanne Baptista.[8] Ideo nos peccatores in tribulatione patientes sumus, iste enim mundus locus est amaritudinis et fletus ac afflictionis. Est insuper locus pugnae et probationis. Unde II. ad Thimo. III.: Omnes, qui pie volunt vivere in Christo, presecutionem patientur.[9] Et Iudith VIII.: Omnes qui ab initio placuerunt Deo, per varias tribulationes transierunt fideles.[10] Sicut et rex eorum Christus, de quo Luc. ultimo: Oportuit Christum pati, et ita intrare in regnum Dei.[11] Similiter iste, qui est magnus coram Domino, inventus fuit minimus per poenam coram homnibus. De quo dicitur: Male tractaverunt illum amicum sponsi, prophetam et plusquam prophetam, lucernam ardentem, patrinum Christi sanctificatum in utero, praecursorem Salvatoris. Unde ex praemissis thematis verbis a duobus specialiter beatus Iohannes commendatur, scilicet
- Primo a crudeli morte tolerata, ibi male tractaverunt illum
- Secundo a sua vita immaculata, ibi, qui de ventre matris
Primo dixi, quod beatus Iohannes Baptista commendatur a crudeli morte tolerate ex verbis thematis, cum dicitur: male tractaverunt illum, scilicet Herodes, Herodias ac sui complices, qui fuerunt mali et crudeles in corde, in ore et in opere. Primo quidem Herodes et Herodias fuerunt mali in corde per inordinatum amorem. Omnis enim malitia peccati in corde habet originem. Iuxta illud Matth. XV.: De corde exeunt cogitationes malae, homicidia, adulteria.[12] Unde legitur in Historia scholastica, quod iste Herodes Antipas filius magni Herodis Romam proficiscens per fratrem suum Philippum cum uxore fratris sui Philippi composuerat, ut eam a suo fratre in uxorem reciperet, et uxorem suam filiam Arethae regis repudiaret. Quod audiens ipsa filia Arethae regis sponte ad patrem rediit. Et iste Herodes rediens a Roma Herodiadem [os 081. c. 03.] secum vi abstulit, et tam Philippum, quam Herodem Agrippam, quam etiam Aretham regem in inimicitiam concitavit. Videns autem Iohannes ex tam nephando facto periculum et bellum concitari inter regna arguebat Herodem dicens: „Non licet tibi secundum legem habere uxorem fratris tui eo vivente. Tu igitur es in culpa et causa tante discordie oriende.” Et quia secundum Iosephum Iohannes baptizans magnum populum congregaverat, ideo Herodes metuebat Iohannem, et fingebat se ipsum libenter audire et advocem ipsius multa faciebat. Unde Marc. VI. dicitur: Herodias autem insidiabatur illi, et volebat occidere eum.[13] Secundum Lyram ne Herodes per Iohannem emendatus eam redderet viro suo, et sequitur, nec poterat, Herodes enim metuebat Iohannem, sciens eum virum sanctum et iustum, et custodiebat eum, et audito eo multa faciebat et libenter eum audiebat. Secundum Lyram ficte hoc faciebat, quia in corde contra ipsum cogitabat. Nam in Historia scholastica dicitur: Credibile est, quod Herodes cum uxore de nece Iohannis sub tali occasione facienda tractaverit. Et Hieronymus in Glossa: Ideo forte iuravit, ut occasionem inveniret eum occidendi. Nam si illa patris aut matris interitum postulasset, Herodes non utique consensisset.
O, Deus aeternae, quam malum est cor inordinato amore de pravatum, ecce sanctum necat, iustitiam pervertit, scandalum parat, et poenitus nullum periculum suum formida. Haec enim sunt peccata cordis, cogitatio, delectatio, consensus in malum, desiderium mali, perversa voluntas, infidelitas, indevotio, praesumptio, desperatio, timor male humilians, amor male accendens, suspicio invidia, ira, odium, exsultatio in adversis proximi, contemptus pauperum, inepta laetitia, tristitia, impatientia, superbia, avaritia, hypocrisis, ambitio dignitatum, vana gloria de bonis naturae, gratiae et fortunae, verecundia [os 081. c. 04.] de pauperibus amicis contemptus admonitio num in misericordia. Si haec et similia in corde tantum versentur, non merentur poenam ab homine, ut habetur de Petro dist. I. § „Cogitatio”, quia suis terminis sunt contenta. Verumtamen sine dubio consensus cogitationis in peccatum mortale, est mortale, ut dicit sanctus Bonaventura in II. dist. XXIV., ideo aeterna poena punietur a Deo, qui cordis inspector est. Hinc Sap. I. dicitur: In cogitationibus impii erit interrogatio.[14] Unde superbum et tumidum cor diu se celare non potest, quin manifestet exterius, sicut vesica multum inflata necesse est, quod aut distendatur aut rumpatur. Ita cor Herodis superbum multum latere non potuit: scilicet misit et tenuit Iohannem et vinxit eum in carcerem. Unde dicitur XIV. q. V c. „Poenale”, quod in carcerans aliquem iniuste sive sit iudex sive non, tenetur de omni damno ei dato ad restitutionem, et etiam satisfacere de iniuria. Et quicumque privatus aliquem incarceraverit, etiam pro manifesto crimine, capite punitur de iure civili, ut L. ’de Coarta’ L. ’omnes’, libro XII. [?] Dicit tamen sanctus Thomas II. II. q. LXV., quod secundum ordinem iustitiae ei, qui habet universaliter de actibus eius et vita disponere licet incarcerare aut in poenam aut in cautelam, utpote quia libertate a Deo sibi data male usus est vel male uteretur. Ex his perpendeo homo quantum bonum est libertas, quae praecellit aurum et argentum, ideo dicit Poeta. Non bene pro toto libertas venditur auro. Scilicet quia beatus Iohannes non abutebatur sua libertate, ideo Herodes peccavit ipsum incarcerando. O, quam multi sequuntur nunc Herodem in hoc, quibus non sufficit certe confiteri solum, scilicet et satisfacere, quod vix de centum facit unus.
Secundo male tractaverunt illum sanctum Iohannem Herodes et sui, qui fuerunt mali in ore. Exquo enim Herodes fuit carnalis. Iohannes vero spiritualis, ideo dissimilia volebant. Et beatus Iohannes de malitia ipsum Herodem arguebat, ille vero ei insidias parabat. Iuxta illud Ecci. XXI.: Audiet luxuriosus, et displicebit ei.[15] Et [os 081. c. 05.] Prover. XV.: Non amat eum pestilens, qui se corrigit, nec ad sapientes graditur.[16] Ideo mortis modum beati Iohannis sic disposuit, ut ex morte ipsius populus non concitaretur. Unde dicitur in Evangelio: Cum dies opportunus accidisset, Herodes in die natalis sui coenam fecit principibus et tribunis, et primis Galilaeae, et cum introisset filia Herodiadis, et saltasset, et placuisset Herodi, simulque recumbentibus, ei promisit sub iuramento, ut quicquid peteret, etiam si dimidium regni, sui daret ei. Quae cum exisset, dixit matri suae: Quid petam? At illa: Caput Iohannis Baptistae.[17] Ex quibus patet, quod prius Herodes et Herodias condixerunt de tali mortis modo, quia non est verisimile, quod propter saltationem unius puellae dimidium regni daret, et quod si petisset, caput Herodis vel matris dedisset. Ecce patet, quod omnium malorum instumentum est mala lingua, per eam enim fiunt seditiones, disponuntur furta, latrocinia, usurae, luxuria, homicidia etc. Prover. XIV.: Mors et vita in manibus linguae.[18] Et Ecci. XXVIII.: Multi ceciderunt in ore gladii, sed non sic, sicut per linguam.[19] Herodes enim suum scelus hoc pessimum disposuit per tria mala media perpetrare, scilicet:
- Pirmo per convivium voluptuosum
- Secundo per iuramentum flagitiosum
- Tertio per saltum perniciosum.
Primo inquam Herodes disposuit occidere Iohannem per convivium voluptuosum, quod prohibet Salvator dicens: Luc. XXI.: Attendite, ne corda vestra graventur crapula et ebrietate.[20] Hinc Simon de Cassia: Ve, qui cum laetitia huius mundi celebrant ingressum, oblivioni tradentes aegressum, uterque turpis et plenus miseriis, ille ad temporalitatem, iste ad aeternitatem miseriae vel gloriae. Et Ecclesiastici VII. dicitur: Melius est ire ad domum luctus, quam ad domum convivii, nam in illa finis cunctorum admonetur hominum, et vivens homo cogitat, quid facturus sit.[21] [os 081. c. 06.]Hinc Eccs. XI.: Si annis multis vixerit homo, et in his omnibus laetus fuerit, meminisse debet tenebrosi temporis, et dierum multorum.[22]
Secundo Herodes disposuit occidere Iohannem per iuramentum flagitiosum. Nam ut dicit sanctus Thomas II. II. q. LXXXIX. ar. III., quod iuramentum licitum debet habere tres comites, scilicet iudicium, veritatem et iustitiam, alius est flagitiosum. Primo debet habere iudicium discretionis, ut homo non iuret inconsiderate, sed deliberate discutiendo conscientiam, ideo dicit Salvator Math. V.: Nolite iurare, neque per caelum, quia thronus Dei est.[23] Quia secundum Alexandrum de Hales: Iurare est Deum in testem, invocare non creaturam secundum se. Ideo dicit Thomas ubi supra, quod saepe Deus etiam in praesenti manifestat praesentiam suam iniuste iuranti, aliquando per inspirationem incutiendo timorem, aliquando per facti denudationem, quod fuit occultum, aliquando per poenam mentientis et tunc similiter est testis et iudex. Et sic iurare secundum se non est malum, scilicet ei tamen, qui male utitur eo, sicut Eucharistia est bona bene sumenti, scilicet nocet male sumenti. Secundum comes iuramenti liciti est veritas, ut sit verum, quod iuratur et veraciter intendat facere ita, quod non aliter sit in corde, quam in ore. Quia dicit Isidorus et habetur XII. q. V.: Quaqumque arte verborum, quis iuret Deus tamen, qui conscientiae est testis, ita accipit sicut ille, qui iuratur intelligit. Et dupliter periurus reus fit, quia nomen Dei invanum assumit, et proximum dolo capit, et sic periurium perpetrat. Sicut fecit Herodes in cuius iuramento, non fuit iudicium et veritas, scilicet mendacium. Unde Magister in III. dist. XL.: Periurium est mendacium iuramento firmatum. Tertium comes liciti iuramenti est iustitia, ita quod iustum sit et licitum, quod iuratur nullam includens iniquitatem, alius non obligat, quia dicit Isidorus: In male promissis rescinde fidem, et in turpi voto muta decretum.
Hinc dicit beatus Bonaventura super III. dist. XL., quod qui compellitur ad periurandum, non excusatur a mortali peccato, quia voluntas cogi non patet, similiter qui cogit periurus est. Ex quibus intelligere [os 081. c. 07.] possumus secundum quod notat frater Angelus de Clavasio in Summa sua, quod iuramentum in multis casibus non obligat. Primo si iuratur aliquid, quod est peccatum mortale, quia vergit in interitum salutis aeternae. Unde qui iuravit, spolia dividere non tenetur, quia debet reddere, vel quod iuratur est peccatum veniale, quia virgit in dispendium propriae salutis, ita quod non tam cito homo pervenit ad salutem cum venialibus, sicut sine eis. Secundo quando illud, quod iuratur est contra consilia evangelica: Puta, quod non efficietur episcopus religiosus etc., ideo male faciunt laici dicentes dericis iura, quod non efficieris episcopus et hoc tibi dabo. Tertio non obligat iuramentum, quando excludit opus pietatis. Puta, quod nihil dabit pro Deo vel non consulet proximo, vel non consolabitur, vel numquam erit fideiussor, quia Deus non acceptat illud iuramentum, cui dicit contrariumdicens: Quaecumque vultis, ut faciant vobis homines, et vos eadem facite illis. Quarto quando quod iuratur ex se est indifferens, tamen melius esset facere contrarium, sicut quando quis iurat, quoconsiliarid non tenebit talem in suo servitio, vel non loquetur cum tali de tali re, vel non ibit ad domum suam, vel non coquet ad furnum suum, cum tamen melius esset facere contrarium. Quinto quando iuramentum est contra bonum publicum, sicut quando iuravit, quod subtrahet se ab onere publico. Sexto quando iuramentum virgit in dispendium propriae salutis corporalis vel mutilationis, quia tunc non tenetur, nisi esset infligenda ex iustitia, quia sic teneretur. Septimo non obligat quando quis iurat ex calore iracum die, quia tunc ibi non est iudicium rationis. Octavo quando iuramentum est metu extortum et animam obligandi se non habuit. Nono quando res venit ad hunc statum, quod temerarium esset iuramentum implere, sicut miles iuravit vel negotiator, quod de cetero non militet vel negotietur et iam est pauper effectus, quod bene vivere aliter non possit. Decimo non obligat iuramentum quando cui praestitum est, frangit fidem iuranti. Undecimo quando mandatum superioris vult contrarium iuramento. Puta iuravi tibi dare decem florenos, et iudex praecipit: ne tibi [os 081. c. 08.] dem. Duodecimo non obligat iuramentum quando commutatur in melius, sicut qui iuravit peregrinationem et efficitur religiosus. Tertiodecimo non obligat iuramentum eos, qui subduntur alterius potestati. Puta uxor, quae iuravit peregrinationem vel abstinentiam similiter serus monachus etc., quia non possunt implere cum eis condicitur. Quartodecimo non obligat quando quis iurat incaute, et propter aliquam necessitatem implere non potest, sicut mater, quae iuravit filium verberare. Ex quibus omnibus patet, quod Herodes non obligabatur ad suum iuramentum implendum, scilicet solum occasionem quaerebat occidendi eum dolose, ideo Christus ipsum appellavit vulpem Lu. XIII. dicens: Dicite vulpi illi, ecce eiicio daemonia, et sanitates perficio hodie, et cras, et tertia die consummor.[24]
Tertio Herodes disposuit occidere Iohannem per saltum puellae perniciosum. Nam chorea omnes sensus hominis ad peccatam incitat, ideo dicit Guilhel.: Cholera est circulus, ciuis caput est diabolus, qui ibi acuit gladium suum ad occisionem animarum. O, misericors Deus, quam multi perierunt propter chorizationem. O, quam multa peccatam ibi committuntur, ibi odium, ibi vana gloria, ibi superbia etc. Hinc Esa. III.: Elevatae sunt filiae Sion, ambulaverunt extento collo, nutibus oculorum ibant, composito gressu plaudebant pedibus.[25] Et Augustinus: Omnis motus seu saltus petulantiae est saltus in profundum cloacae et inferni. Idem, de X. „Chordis”: Melius est die Dominica arare, quam chorizare, melius est in minus, malum est capiendo comperativum impropriae, die Dominica lanam texere, quam inpudice saltare. Et certe melius est, quia aliqua utilitas est in textura vel agricultura, scilicet prorsus nulla in saltu, nisi quaedam dementia. Unde si asinus ita saltaret, sicut videmus facere choreatrices dicerent. Certe confusum est caput asini. Ecce si esset risibile in bruto, cur non magis in homine. Ideo dicit frater Angelus de Clavasio in Summa, quod chorizare concurrentibus his septem excusant a peccato. Primum tempus debitum, ne scilicet. fiat in tempore poenitentiae, [os 081. c. 09.] puta ieiunio vel orationi deputato, ut in rogationibus. Secundum persona conveniens, nam ecclesiasticis personis prohibetur sive in nuptiis sive in primitiis novi sacerdotis. XLVI. dist. c. „Clericum”. Tertium modus honestus, puta ne fiat cum cantibus provocantibus ad libidinem vel gesticulationibus seu ornamentis lascivis et inhonestis. Quartum recta intentio ne fiat intentione provocandi ad libidinem vel superbiam. Quintum locus aptus ne fiat in cymiterio ecclesia vel claustro. Sextum raritas chorizationis, quia dicit Rod., quod choreas ducens ex consuetudine peccat mortaliter. Septimum stabilitas chorizantis ne in fine corrumpatur intentio, qui incepit bona intentione. O, Deus aeternae, ubi est talis chorea, quod ista omnia ibi sint. Igitur timendum est, quod forte sicut chorea filiae Herodis sit cum peccato et animarum periculo.
Tertio Herodes et sui complices fuerunt mali in opere. Quia puella saltatrix consulta matre, intravit et dixit: „Volo ut Protinus (timuit ne Herodes retractaret iuramentum) des mihi in disco caput Iohannis Baptistae, et ficte contristatus est rex propter iusiurandum, vultu contristabatur, sed mente laetabatur. O, impie Herodes, si male iurasti tunc muta decretum, melius est uxorem cum filia contristari, quam Dei sanctum occidi. Et misso spiculatore, id est occisore praecepit afferri caput Iohannis in disco, id est scutella, quasi dans escam dicitur discus. Sed dicitur utrum spiculatores et tortores sint in statu damnationis. Respondet Thomas II. II. q. LXIV. ar. VI., quod si iudex fert sententiam contra aliquem, quae manifestum errorem continet, tunc spiculator non debet exequi talem sententiam, alius peccat mortaliter. Si vero sententia iudicis non continet manifestum errorem, tunc non peccat tortor exequendo, et sic potest esse in statu salvationis, nisi abutatur officio. Puta occidat livore vindicte vel causa avaritiae.
Ex his patet, quod Herodes et sui, mali in corde, mali in ore, mali in opere, male tractaverunt sanctum ex utero, in vita incarcerando, [os 081. c. 10.] in morte turpiter occidendo, post mortem ossa eius comburendo. Discipuli enim beati Iohannis tulerunt corpus sine capite, et sepelierunt ubi multa fiebant miracula, ideo ipsem exhumatum Iulianus apostata comburi iussit. Et licet Herodes fuit malus, tamen corpus sanctum sepeliri permisit, non tamen cum capite ne resurgeret. Quod hodie iudices non faciunt dum morti adiudicatorum et occisorum corpora sepeliri non permittunt, sed a volucribus laniari. O, quam absurdum est carnem Christiani bestiis et volucribus dare. Ideo dicitur XIII. q. II. „Quaesitum”, quod cadavera pro suis sceleribus occisorum post confessionem Deo peractam licet tandem ad ecclesiam deferri et pro eis missa celebrari. Dicit tamen Hostiensis, quod hoc non debet fieri sine licentia iudicis. Et quia ab utero matris suae sanctum Iohannem male tractaverunt, ideo ipsi a Deo male tractati sunt. Nam Herodes missus in exilium, et ibi miserabiliter mortuus est. Herodias similiter cum eo. Vel ut quidam dicunt, fuit sobito mortus, dum caput Iohannis in manu tenerum, et ei insultaret divino iudicio in eius faciem insufflavit et subito corruit mortua. Filia quoque eius cum super glaciem ludendo discurreret, subito sub pedibus crepuit et suffocata est aquis. Iudei etiam a Tito et Vespasiano occisi partim et captivati et dispersi triginta pro denario venditi. Iulianus demum apostata male tractatus est, quia Dei plaga percussus ab hostibus excoriatus, et de eius corio scabellum regi Persarum fuit fabricatum, et sic Deus malos male perdidit.
Secundo beatus Iohannes ex praemissis thematis verbis commendatur a sua vita immaculata cum dicitur: qui ex ventre matris consecratus est propheta. Iste enim beatus Iohannes habuit triplicem vitam laudabilem, scilicet:
- Primo, quia habuit vitam humanitatis sanctam
- Secundo, quia habuit vitam angelicam
- Tertio, quia habuit vitam divinam.
Primo beatus Iohannes habuit vitam humanitatis sanctam, quia non curavit de cibo et potu [os 081. c. 11.]corporali, nec de ornamento vestimentorum, qui vestitus erat ornamento virtutum. Nec de domicilio cuius mens demorabatur in caelo, in terris enim degebat scilicet caelestibus mysteriis gaudebat. Nam caelos apertos vidit, vocem Patris audivit, Spiritum Sanctum in spem columbae aspexit, filii divinitatemarguit, quem suo digito demonstravit. Cuius caput, in quo fuerunt beati oculi, qui haec viderunt, datum est puellae, in quo ille aures, quae talia audierunt, in quo labia et lingua, quae de Christo testimonium perbibuerunt, et primum regnum caelorum praedicarunt. Iohannis igitur immaculata vita cognoscitur ex constantia, ex reverentia et ex diligentia.
Fuit enim constans, quo ad se reverens, quo ad Christum, diligens, quo ad discipulos. Primo fuit constans, quo ad seipsum, licet scivit, quod Herodes eum quaesivit ad occidendum, tamen non fugit nec perterritus fuit. Hinc Chrysostomus: Quod Herodes illi faciebat in malo, hoc ille suscipiebat pro beneficio, ira illius quasi Dei beneficio fruebatur, quia verum gaudium est sanctorum exire de mundo. Cum enim decollari debuit, stabat in medio carceris, et voce magna clamavit dicens: „Christe, fili Dei vivi, quem digito demonstravi, baptizavi, super quem Spiritum Sanctum vidi, tibi commendo spiritum meum.” Sicque detractum violenter in terram sanctum caput amputatum est. Secundo fuit reverens ad Christum, quem non audebat baptizare. Ideo dicitur: Baptista contremuit non audens sanctum Dei verticem tangere. De quo ipse dicebat: „Non sum dignus, ut solvam corrigiam eius calciamenti.” Tertio habuit magnam diligentiam ad discipulos suos, quia non sicut debebant afficiebantur ad Christum, scilicet invidebant, quod plures ibant ad Christum, quam ad Iohannem, ideo ipsos ad Iesum misit de carcere. Chrysostomus super Mat. Missus Iohannes in carcerem non de suo periculo solicitus erat, sed de discipulorum salute cogitabat, ideo misit discipulos ad Christum, ut miracula eius viderent et conventerentur ab errore. [os 081. c. 12.] Et beatus Gregorius super Ezech.: Nullum Deo tale sacrificium sicut zelus animarum, quia melior est apud Deum unus iustus, quam totus mundus peccatoribus plenus.
Secundo beatus Iohannes habuit vitam angelicam. Sicut enim angeli procurant hominum salutem euos purgando et illuminando, ita beatus Iohannes, ideo dicitur lucerna ardens et lucens. Lu. I.: Ut convertat corda patrum in filios, parare Domino plebem perfectam.[26] Hinc Chrysostomus: Iohannes spem homo, gratia angelus corpore tenebatur in carcere, sed anima in caelo. Similis Paulo Phil. III.: Nostra conversatio in caelis est.[27]
Tertio beatus Iohannes habuit vitam divinam, quia non vivebat amore domestico ex eo, quod sanctos senes pratem et matrem reliquerat domi, adhuc in tenera aetate et habitavit in deserto, neque vivebat mundano amore, quia carnem suam mirabiliter cruciabat, ut vere dicere poterat. Vivo ego, iam non ego vivit vero in me Christus.[28] Et quia vitam habuit spiritualem, angelicam et divinam, ideo habuit etiam mortem pretiosam, iuxta illud Ps.: Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius.[29] Scilicet si fuit pretiosa ipsius vita, quia immaculata, quare mors tam despecta, nonne melius videretur, quod vixisset in pace, in devotione, in sanctitate. Certe hoc fuit melius, ut pro iustitia cum amara morte moreretur, ad innuendum, quod omnes iusti et Deo cari hic amaricabuntur, et Dei inimici in futuro acerbiora patientur.
Unde Gregorius in III. li. Mora. admirans dicit: Dum beati Iob vulnera cruciatusque considero, repente mentis oculos ad Iohannem reduco, et non sine gravissima admiratione perpendo, quod ille prophetiae spiritu intra matris uterum repletus atque (ut ita dixerim) priusquam nasceretur, renatus ille amicus sponsi, ille, quo inter natos mulierum maior nemo surrexit, ille sic propheta, et plusquam propheta ab iniquis in carcerem mittitur, et pro puellae saltatu, capite truncatur, et vir tantae severitatis pro risu turpium moritur. Numquid non credimus aliquid fuisse, quod in eius vita illa sic despecta mors tegeret? Sed quando ille vel in cibo peccavit, [os 081. c. 13.] qui locustas solummodo et mel silvestre edit? Quid demum vel de qualitate sui tegminis deliquit, qui camelorum pilis corpus operuit? Quid de conversatione sua offendere potuit, qui de heremo non recessit? Quid illum loquacitatis noxa polluit, qui disiunctus longe ab hominibus fuit? Quid est ergo, quod Iob Dei testimonio praefertur, et tamen plagis usque ad sterquilinium sternitur? Quid est, quod Iohannes Dei voce laudatur, et tamen pro temulenti verbis in saltationis praemium moritur? Quid est, quod omnipotens Deus sic vehementer in hoc saeculo despicit, quos sic sublimiter ante saecula elegit? Quoniam idcirco sic eos premit in infimis, quia videt quomodo remuneret in summis. Hinc ergo unusquisque colligat quid illic sint passuri quos reprobat, si hic sic cruciat quos amat. Haec ille. Igitur non sine causa male tractaverunt illum, qui de ventre matris consecratus est propheta, qui cum virginibus est virgo, cum martyribus martyr, cum heremitis heremita, cum apostolis apostolus, insuper amicus sponsi, praeco iudicis, qui per copiosa sua merita impetret nobis hic gratiam at tandem illic gloriam. Ad quam nos perducat, quem digito demonstravit, Christus regnans cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum. Amen. [os 081. c. 14.]
[1] Sir 49,9
[2] Ier 1,5
[3] Lc 1,44
[4] Ioh 1,29
[5] Mt 11,13-14
[6] Mc 6,17-18
[7] Cf.: Mt 11,10
[8] Mt 11,11
[10] Idt 8,23
[11] Lc 24,26
[12] Mt 15,19
[13] Mc 6,19
[14] Sap 1,9
[15] Sir 21,18
[16] Prv 15,12
[17] Mc 6,21-25
[18] Prv 18,21
[19] Sir 28,22
[20] Lc 21,34
[21] Ecl 7,3
[22] Ecl 11,8
[23] Mt 5,34
[24] Lc 13,32
[25] Is 3,16
[26] Lc 1,17
[27] Phil 3,20
[28] Gal 2,20
[29] Ps 115,6