Domus sermonum compilatorium

[Pelbartus: Pomerium de tempore, Pars hiemalis

Sermo XXXVI.]

 

 

Dominica Septuagesimae
Sermo primus videlicet super evangelio pro simplici populo

 
Simile est regnum caelorum homini patri familias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam. Matth. XX.^[1] (M)

 

Sicut dicit Augustinus li. De vita Christiana: Nequaquam datur nobis quies felicitatis aeternae absque vitae huius certamine et labore, ideo Christus in parabola huius evangelii proponit nobis exemplum, quod homo quilibet debet operari in vinea Domini tanquam fidelis operarius, ut possit in sero, hoc est in hora mortis mercedem aeternae felicitatis adquirere. Et hoc est, quod sacrum evangelium parabolice narrat dicens:
Textus:
In illo tempore dixit Iesus discipulis suis parabolam hanc: Simile est regnum caelorum huiusmodi patri familias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam. Conventione autem facta cum operariis ex denario diurno. Misit eos in vineam suam. Et egressus circa horam tertiam vidit alios stantes in foro otiosos et illis dixit: Ite et vos in vineam meam et quod iustum fueris dabo vobis. Illi autem abierunt. Iterarum autem exiit circa festam et nonam horam, et fecit similiter. Circa undecimam vero exiit et invenit alios stantes et dixit illis: Quid hic statis tota die otiosi? Dicunt ei: Quia nemo nos conduxit. Dicit illis: Ite et vos in vineam meam. Cum sero autem factum esset, dixit dominus vineae procuratori suo: Voca operarios et redde illis mercedem inveniens a novissimis usque ad primos. Cum venissent ergo, qui circa undecimam horam venerant, acceperunt singulos denarios. Venientes autem et primi arbitrati sunt, quod plus esset accepturi. Acceperunt autem et ipsi singulos denarios, et accipientes murmurabant adversus patrem familias dicentes: Hi novissimi una hora fecerunt et pares illos nobis fecisti, qui portavimus pondus diei et aestus. At ille respondens uni eorum dixit: Amice, non facio tibi iniuriam. Nonne ex denario convenisti mecum. Tolle, quod tuum est et vade. Volo autem et huic novissimo dare sicut et tibi. An non licet mihi, quod volo facere, an oculus tuus nequam est, quia ego bonus sum. Sic erunt novissimi primi et primi novissimi. Multi enim sunt vocati, pauci vero electi.^[2] Matth. XX.
In hoc sacro evangelio tria misteria praecipua sub parabola insinuantur contemplanda, ut patet intuenti:

• Primo divinae bonitatis caritas, hoc in evangelii principio   
• Secundo remunerandae felicitatis qualitas, hoc in reddendo denario
• Tertio humanae pravitatis periculositas, hoc in conclusionis termino (N)

Circa primum de bonitatis divinae erga nos caritate sacrum evangelium dicens: In illo tempore, videlicet quando Christus erat aetatis suae XXXII annorum, postquam praedicare ceperat anno predicationis secundo die V Kalendae octobris, hoc est, quo die cadit festum Cosmae et Damiani, ut dicit Guilelmus et doctores. Tunc dixit Iesus discipulis parabolam hanc: Simile est regnum caelorum etc., in qua caritas Dei notatur:

 

• Primo in vineae plantatione
• Secundo in operarios conductione
• Tertio in varia horarum vocatione, et hoc pro totius vitae designatione

Primo in vinae plantatione, nam quis sit iste pater familias. Christus dicit, quod est ipse Deus, cuius domus est caelum et terra, qui habet tres familias, scilicet angelos et sanctos in caelo laetantes. Item homines in terris militantes et daemones ac damnatos in inferno tanquam in carcere vinctos et patientes. Ipse Deus tanquam pater caritativus pro suorum sustentatione ad vitam aeternam plantavit vineam, hoc est Ecclesiam sanctam, ut exponit Gregorius, et in Ecclesia plantavit animam fidelem et de peccatis poenitentem ac fructum salutis facientem. Hanc vineam Deus tanta caritate dilexit, ut super omnes thesauros mundi pretium indicibiliter carius pro emendenda ipsa daret, scilicet unigenitum suum et eius sanguinem, I. Cor. VI.: Empti enim estis pretio magno. Glorificate, et portate Deum in corpore vestro etc.^[3] Bernardus: Tanto pretio Deus extimavit vineam animae, ut pro ea suum unigenitum daret. Nam et I. Pe. I. dicitur: Non corruptibilibus auro et argento redempti estis, sed pretioso sanguine Christi.^[4] Ecce patet caritas Dei ad vineam. Sed quaeritur: quare Ecclesia per vineam et fideles animae per vites in vinea existentes designantur? Respondetur secundum doctores huius rei tractationes, quod pluribus rationibus:

Prima ratio apparentiae, nam vinea in vitibus iuxta terram turpissima apparet, sed in frondibus et fructibus ac in alto pulcherrima est. Sic in Sancta Ecclesia animae turpes videntur, quia caeci, claudi, infirmi, multi pauperesque sunt in ea, et omnes homines sunt miseriis multis expositi ac mortales, sed superius, id est in caelo et ib fructibus beatitudinis aeternae est pulcherrima. I Ioh. III.: Carissimi, filii Dei sumus, sed nondum apparet, quid erimus. Cum autem apparuerit, similes ei erimus, quia videbimus Deum sicut est etc.^[5]

Secunda ratio consistentiae, quia vinea consistit in multis vitibus, et sic Ecclesia ex multis fidelibus, ut dicit Gregorius in homilia.

Tertia ratio culturae et praescindentiae, nam vinea si debite non colitur et non praescinditur, fit silvestris et in labruscas vertitur. Sic anima in Ecclesia nisi colatur, fructrum aeternae vitae perdit. Debet ergo sicut vinea primo purgari, sic anima mundari a vitiis per poenitentiam. Secundo debet fodi per confessionem, sicut enim in fodiendo terra aperitur, sic in confessione secreta peccata aperiuntur coram sacerdotem.
Tertio debet putari per satisfactionem. Augustinus: Satisfacere est causas peccatorum excidere et earum suggestionibus aditum non praebere.

Quarto vinea solet appodiari ligneo palo et huiusmodi, sic anima debet appodiari ligno crucis Christi et exemplo sanctorum, ne decidat in peccatum et damnationem. Unde I.Pe. II.: Christus passus est pro vobis, ut sequamini vestigia eius, qui peccatum non fecit.^[6] Unde sicut palmites adhaerentes viti, id est Christo, qui dicit: Ego sum vitis vera et vos palmites.^[7] Ioh. XV.  Tales sunt facientes optimum vinum, videlicet ex quo confici habet sanguis Christi in Eucharistia. Sed palmites recisae non valent, nisi ad ignem, sic animae Christo per gratiam haerentes et amorem consequentes praemia sanguis Christi caelestia in fructu beatitudinis aeternae, sed recisae per peccatum igni Gehennae tradentur. (O)
Quarta ratio differentiae in collectione, scilicet vindemiae. Nam ut Petrus de Crescentiis li. IV. de rurali commodo dicens: Aliqui male observant tempus vindemiandi uvas vindemiando, antequam uvae maturantur, ideo infirmum et non permanens faciunt vinum. Alii vindemiant tardius postquam sunt maturae, et hi^[8] non solum vineas laedunt resolutis iam viribus, sed tale vinum passibilius et minus durabile faciunt. Alii vero bono et debito maturitatis tempore vindemiant^[9]. Cognoscitur autem hoc tempus debitum gustu et visu. Dicentes ergo Avicenna, Democritus et Africanus: Sex solum diebus et non pluribus uvam maturam plene debere permanere, sic et spiritualiter in Ecclesia animae sunt differentes in colligendo tanquam vindemiando fructum boni operis in caelo. Aliqui enim sunt homines, qui nondum maturitatem poenitentiae in satisfaciendo perfecerunt, licet in poenitentia decesserunt, et isti non bonum faciunt, sed acerbum vinum, et non permanentes eo, quod in purgatorio debent acerbitatem sustinere poenae et i?? in caelum ire. Alii sunt, qui post maturitatem bonorum operum resolutis viribus poenitentiae segnius operantur et tarditate remissionis torpescunt. Et tales saepe laedunt etiam vineam, id est animam et Ecclesiam per pigritiam, quia saepe negligenter agendo in peccatum mortale cadunt, et isti si poenitentiam agunt per multos tamen ignes purgatorii salvantur. Sed alii, ut boni perfecti in maturitate meritorum vinum aeternae iocunditatis faciunt, quod per sex dies usque septem consummant, quia tota vita nostra septem diebus Hebdomadarum currit, et hoc maturum esse cognoscunt vinum fidei et gustu gratiae Dei in praesenti et tandem gloriae in futuro. O ergo mira Christi caritas, qua diligit nos per omnia ad fructum salutis aeternae. (P)
Secundo caritas Dei notatur in parabola in operariorum conditione, quid enim designatur per operarios, nisi sancti homines, qui tanquam mercennarii per mercedem aeternae beatitudinis conducti sunt ad docendum opera salutis pro gloria Dei, ut dicit Chrysostomus. In hoc autem maxima caritas Dei secundum Gregorium significatur, quod a principio mane usque ad sero, hoc est a principio mundi usque finem, nullo tempore destitit Deus mittere operarios ad excolendum plebem suam quasi vineam erudiendo, scilicet ad fidem, poenitentiam et salutem, quia prius misit patriarchas, et hos primo mane, id est prima aetate mundi, quae fuit ab Adam usque ad Noe continens duo milia CCLX annos, ut dicit metrista in versibus, qui habentur communiter. Isti patriarchae fuerunt primi patres, scilicet Adam, Abel, Seth, Enoch.

Item hora tertia, quae secundum Gregorium significat secundam mundi aetatem, scilicet a Noe usque Abraam, quae continebat annos MCXLI, tunc Deus misit alios patriarchas, scilicet Noe et filios eius.

Item hora sexta, hoc est tertia aetate mundi, scilicet ab Abraham usque Moysen, quae continet annos CCCCCV, misit alios, scilicet Abraham, Isac, Iacob et filios eius.

Item hora nona, scilicet a Moyse usque ad David, annis MCCCXIV, misit Moysen prophetam cum Aaron sacerdote et Hur, Caleph, Iosue et ceteriis.

Item aetas quinta, scilicet a David post MC annos circa usque Christum annumeratur sub hora nona Veteris Testamenti, quae misit prophetas multos., scilicet Nathan, Isaiam, Ieremiam, Danielem etc.

Denique urgente mundi vespere pro aetate sexta quasi undecima hora, scilicet a Christo usque antichristum misit apostolos, martyres, confessores, doctores etc.

Ultima quidem aetate, scilicet septima a tempore antichristi mittet Helyam et Enoch de paradiso et plures religiosos Christianos, qui convertent mundum totum et Iudeos omnes ad fidem Christi etc. Et sic patet magna Dei caritas, qua omni tempore quaerit salutem hominum. (Q)
Tertio caritas Dei ostenditur in varia horarum vocatione, quia Deus non solum sanctos conduxit ad nos erudiendum verbo et exemplo ad salutem et poenitentiam, sed insuper singulos nostrum vocat ad poenitentiam a peccatis et salutem variis horis totius vitae nostrae mercedem aeternam promittens. Nam ut dicitur in evangelio, vocavit operarios de foro et quosdam tota die stantes otiosos, et pluribus horis exivit ad vocandum omnes et singulos ex caritate. Attendite hic, carissimi, caritatem Dei. Quid est de foro vocasse, nisi de statu vitioso mundi huius secundum intentionem Origenae et Gregorii: Forum (inquit Gregorius) est hic mundus, vendunt et emunt fraudem sibi facientes. In hic foro, id est in mundo vendunt multi homines animas proprias mercatori diabolo pro vili pretio peccati, alii pro carnali delectatione, ut luxuriosi, alii pro parvo numismate periurantes, alii pro furto et huiusmodi, alii pro pompa mundi etc. Unde Ambrosius De beata vita et scribitur XV. q. I. „Non est” dicit sic: Voluntarium servum sibi diabolus auctionatur. Glossa: id est emit et adquirit iuri suo. Neminem iugo servitutis diabolus possidet, nisi se ei prius peccatorum aere vendiderit. Haec ibi Glossa. Nam ipsum peccatum dat nobis diabolus pro pretio, ut demus ei nos ad occidendum. Haec Glossa ibidem. Sed ecce caritas Dei patet, qua in hoc foro discurrit vocando ad opera poenitentiae et tanquam piissimus mercator denarium vitae offerendo, ne diabolus nos venundando pereamus, sed heu, multi non curant hoc. (R)
Sicut exemplum legitur in Libro apum dist. V., quod quidam viri boni du min taberna bibentes incaluissent mero, conferre ceperunt de futura vita. Tunc unus pravus inter eos ait: Clerici nos decipiunt fingentes animas post hanc vitam vivere. Riserunt omnes super huiusmodi dicto. Et ecce mox advenit homo magnae staturae, qui consedit et cum eis bibere visus est, et quaesivit, quis esset iste sermo inter eos. Tunc ille pravus homo replicavit sermonem addens: Ego libenter venderem animam, inquit, meam foro optimo; statuo praetio statim ille persoluit pecuniam et biberunt plenos calices pro victima ridentibus omnibus. Vespere facto emptor dixit: Si quis emerit equum capistri vinculo vel freno alligatum, nunquid in ius ementis cedet et capistrum. Respondentibus illis utique, statim ille, quod diabolus esset in specie hominis se manifestavit, et horrorem incussit, et videntibus omnibus illum cum corpore et anima rapuit. Item omnibus horis vitae nostrae nos Deus vocare ad poenitentiam consequenterque ad salutem ostendit ex maxima caritate in eo, quod omnes aetates humanae vitae describit, quibus Deus homines vocat. (S)
Pro quo sciendum, quod secundum Isidorum Li. de numero c. II. aliosque doctores communiter sex aetates hominisdistinguuntur:

Prima est infantia, quae septem annis finitur, et in hac multi quidem ad Christum vocantur electi per baptismi gratiam, ut patet de pueris baptisatis. Sed de his evangelium hoc obmittit loquens, quia pueri in ista aetate infantili nondum sunt doli capaces vel discretionis, et ideo non sunt idonei ad operandum in vinea Domini per poenitentiam et opera virtutum.

Sed secunda aetas hominis dicitur pueritia, quae XIV. annis finitur, et tunc multi tanquam prima hora diei vocantur ad poenitentiam et opera salutis ex Dei caritate, ut patet de sanctis Iohanne Baptista, qui septennis vel secundum aliquos quinquennis heremum intravit. Item de sancto Vito martyre, de sancto Triphone, de sancta Agnete XIII annorum et sic de aliis.

Tertia aetas hominis dicitur adolescentia quasi ad gignendum adulta, quae usque ad XXVIII. annos protenditur, et haec significatur per tertiam horam in evangelio hoc, quia in ea solis in altum proficientis calor crescit. In hac vocavit Deus ad poenitentiam ex caritate multos, scilicet Iohannem evangelistam, Paulum, Franciscum, Ludovicum etc. Hac hora dicuntur stetisse otiosi in foro, quia dicit Augustinus XXI. De civitate Dei : Paucissimi sunt tantae felicitatis, ut ab ineunte adolescentia nulla peccata damnabilia commiserint. Item Salustius in Iugurtino dicit: Cum de virtutibus agitur nulla excellentior, quam ea, quae in castis adolescentibus invenitur.

Quarta aetas est iuventus, quae L. annis terminatur, et haec per sextam horam designatur. In hac Deus vocavit Petrum apostolum, Andream, item Arsenium et multos. Nam sol hora sexta stat in meridie, computando ab hora ortus tempore aequinoctii. Sic homo in iuventute est in aetate perfecta.

Quinta aetas est gravitas vel senium, quae a L. anno declinat in senectutem et LXX. anno concluditur secundum Isidorum, et significatur per nonam horam, qua sol a meridie descendit. In hac etiam Deus ex caritate vocat multos, ut latronem etc.

Sexta aetas est senectus vel decrepitus, quae durat usque finem vitae, et haec significatur undecima hora, in qua multi ex caritate Dei vocantur, scilicet qui circa mortem convertuntur. Et sic patet. O ergo caritas, quae omnis aetatis et conditionis homines salvari praesto est. (T)
Circa secundum principale de felicitatis remuneratione ipsum evangelium dicit: Cum sero factum esset dixit Dominus vineae, id est Deus pater, procuratori suo, hoc est Christo, qui missus est ad procurandum salutem hominum. Ipse est retributor, quia pater omne iudicium dedit filio,^[10] Ioh. V., scilicet tam remunerationis iustorum, quam punitionis malorum. Voca, inquit, operarios et redde illis etc. Littera plana est, sed ex ea documentum elicitur salubre, videlicet qualiter et quibus hominibus reddet in futuro Christus felicitatem aeternam. Ad quod declarandum notemus, quod iuxta passus huius evangelii notantur plura praecipua autem tria de remuneratione aeterna: primo quam sit desideranda; secundo quibus sit danda; tertio quibus neganda.

Primo, inquam, notatur, quod sit desideranda illa felicitas aeterna in eo, quod Christus eam assimilavit denario. Sed quare? Advertendum secundum doctores, quod denario comparatur quadruplici ratione: primo ratione regii signi noti et scripturae, quia ex utraque parte denarius habet imaginem vel signum regis et scripturam, quibus agnoscitur eius veritas, sic in beatitudine anima transformatur in imaginem Dei, et habebit ex utraque parte notitiam omnium scripturarum; hoc est tam ex parte Dei, quam creaturarum. Unde II. Cor. III.: Nos revelata facie gloriam Domini speculantes transformamur in eandem imaginem etc. [11]  Videbit enim et sciet peroptime Sanctam Trinitatem: Patrem, Filium et Spiritum Sanctum et cum hoc Christi humanitatem Deo coniunctam; videbit etiam Christum in hostia consecrata sicut nos videmus imaginem in speculo. Item ex altera parte habebit scientiam omnium artium et creaturarum, multo plus etiam si fit anima pueri primo nati super omnes doctores mundi huius, et sciet grammaticam, logicam et omnes artes ac creaturas caelestes et terrestres. Gregorius: Quid est, quod non videat, qui videntem omnia videt? Benedictus ergo, qui studet in libro bonae vitae. Et quia secundum Philosophum I. Metaphysicae: Omnes homines naturaliter scire desiderant, ergo illa beatitudo sicut denarius immo improportionabiliter plus, quam denarius est desiderabilis. Secundo ratione circularis figurae, in qua non est invenire finem vel principium. Ideoque denarius significat perpetuitetem beatitudinis. Ecci. XVIII.: Merces Domini manet in aeternum.^[12] (V)
Tertio ratione aequalis solutionis pro mercede, quia sicut dicit evangelium: omnibus operariis aequales denarii sunt soluti. Sed quomodo in caelo omnibus aequalis beatitudo detur, cum ibi aliqui sint maiores aliis in praemio? Respondetur, quod sicut denarii dati istis operariis habuerunt aliquo modo aequalitatem, scilicet in figura circulari, tamen in valore apud operarios inaequalitatem, quia homines varii negotiantes cum denariis aliqui plus lucrantur, alii minus. Sic in beatitudinem est aequalitas in duratione perpetuitatis, sed cum hoc est differentia in modo et claritate visionis divinae et felicitatis. Ioh. XIV.: In domo patris mei mansiones multae sunt,^[13] is est diversi gradus beatitudinis. Quarto per denarium beatitudo significatur ratione cupiditatis humanae. Nam pecuniam valde cupiunt homines pro magnis divitiis eam congregando. Iuvenalis: Crescit amor nummi quantum pecunia crescit. Unde et evangelium hoc dicit, quod primi cupiebant plures denarios accipere, propter quod murmurabant eo, quod plus eis non dabatur, sic beatitudo est summe appetibilis secundum Augustinum. Sed quaeritur, quomodo dicitur in evangelio, quod murmuraverunt operarii, cum ut Gregorius ait: Regnum caelorum nullus murmurans accipit. Respondetur secundum Chrysostomum et doctores, quod hoc murmur in parabola dicitur per figuram synthesim, id est per suppositionem, ut sit sensus, supposito vel admisso, quod ibi fieri posset murmuratio taliter Deus respondere posset murmuranti. Vel secundum alios per murmur istud exponitur admiratio de magna Dei misericordia, quae saepe facit, quod novissimi, id est ultimo conversi erunt, scilicet primi in caelo, sicut latro prius, quam Petrus vel alii discipuli Christi accepit Paradisum. Et sic etiam primi, id est prius conversi erunt novissimi. Haec breviter sufficiant.

De secundo, scilicet quibus sit danda beatitudo per denarium significata, et similiter de tertio quibus negatur pro malitia, quia pauci sunt electi, tertio articulo sequenti sermonis patebit. (X)
Circa tertium notandum, quod grave periculum humanae malitiae probatur ex hoc, quod Christus concludendo parabolam dicit: Multi enim sunt vocati, pauci vero electi, ergo sequitur, quod ex hominibus multi pereunt aeternaliter per malitiam. Unde Augustinus De civitate Dei c. XXI. dicens expresse, quod plures erunt homines in poenis, qua min gloria. Et idem li. XXI. c. XII. dicit, quod in universa massa humani generis multo plures sunt damnati, qua min luce. Et hoc idem tenendum probat Richardus super IV. dist. XLIV. q. II. ar. II. Et causa brevitatis hic sufficiat quaestionem hanc pertractare: Unde est, quod plures homines damnantur, quam salventur? Et ratio quaestionis, quia Deus bonus vult omnes salvari, ut dicit Apostolus I. Thim. II.^[14], quantum est ex sua bonitate et voluntate antecedente secundum Scotum et omnes doctores. Et etiam omnis homo naturaliter appetit beatitudinem, ut Augustinus dicit XIII. De Trinitate c. VIII. Mirum est ergo, unde fit, quod plures damnentur. Ad hoc breviter respondetur secundum theologos, doctores, quod hoc est triplici ratione vel ex tribus. (Y)
Primo ex corrupta vitio natura, qua homo pronior est ad malum et sequitur, ut in pluribus bona sensibilia deserto bono rationis, et sic factum est, quod sicut scribitur Eccs I.: Perversi difficile corriguntur et stultorum, id est peccatorum infinitus est numerus^[15], unde sicut videmus, quod terra corrupta vel arbor plures facit malos fructus, quam bonos. Arbor autem bona vel terra sana, sicut est in Paradiso plures fructus bonos facit, quam malos, sic in hominibus vitio corrupta natura plures sunt mali, quam boni; sed in angelis plures permanserunt boni, quam qui peccaverunt, ut patet secundum Thomam parte I. q. LXIII. ar. IX. Sed dicens: Nonne voluntas Dei est efficacior, qua vult omnes salvari? Respondetur, quod licet sit efficacior, tamen non decet cogere aliquem, ut convertatur, sed immittit adversitates ex pietate, ut convertamur, sicut pius pater, qui flagellis facit filium ire ad scolas.

Secundo quam hoc est ex voluntatis humanae malitia, qua multo plures nolunt facere ea, quae sunt salutis, et rebellant divinae inspirationi, qua Deus omnes vocat. Unde Augustinus XXIII. q. IV. c. „Nabucodonosor” dicit: Vasis irae nunquam Deus redderet interitum, si non spontaneum inveniretur homo habere peccatum, haec et plura ibi.

Tertio ex divini decreti iustitia et eius apud plurimos non observantia. Pro quo nota, quod ex evangelio colligendo decreta divinae iustitiae secundum quae statuit hominibus dare beatitudinem vel negare aliquibus sunt praecipue quattor. (Z)

Primum est, quod beatitudo nemini detur, nisi tantummodo membris Christi et in eius fide exsistentibus, Mar. ultimo: Qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus erit : qui vero non crediderit, condemnabitur.^[16] Et hoc in evangelio significatur in eo, quod Deus pater dixit procuratori Christo: Voca operarios et redde etc. Sed quia multo plures sunt in toto mundo homines, qui non habent veram fidem Christi, ut pagani, heretici, schismatici et huiusmodi, ergo plures damnantur, quia omnes tales.

Secundum decretum est, quod nulli detur beatitudo etiam inter credentes, nisi praecepta decalogi observantibus, Matth. XIX.: Si vis ad vitam ingredi, serva mandata.^[17] Hoc notatur in evangelio, cum dicitur, quod conventio facta est ex denario. Remigius: Denarius dicitur, qui antiquitus pro decem numis computabatur, recte ergo decalogus significatur, sed quia pauci observan ergo etc.

Tertium est, quod nulli beatitudo detur peccatorum, nisi veram poenitentiam et bona opera agentibus, unde dicit Athanasius: Qui bona egerunt, ibunt in vitam aeternam, qui vero mala, in ignem aeternam. Unde in evangelio operariis dicitur Christus reddidisse denarium. Ambrosius de Cain li.: Non otiantibus, nec dormientibus, scilicet in peccato, sed vigilantibus et operantibus pollicentur praemia, sed quam pauci vere poenitent, ut idem dicit De poenitentiis dist. III. c. „Reperiuntur”. Immo Gregorius in homilia: Fratres, inquit, carissimi, mores vestros inspicite et si iam Dei operarii estis, attendite: penset quisque, quid egit, scilicet peccando et consideret, si in vinea Dei laboret, cum soli operarii accipiant mercedem vitae.

Quartum decretum, quod nulli detur beatitudo, nisi in statu gratiae finaliter perseverando decentibus. Nam Matth. XXIV.: qui autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit.^[18] Et Apoca. paenultimo: Nil inquinatum intrabit in caelum.^[19] Hoc significat in eo, quod sero facto solutum est operariis, ut dicit evangelium. Sero quippe est hora finalis, qua cessant homines operari, sed vadunt domum mercedem accipientes operis. Sic in hora mortis finitur vita praesens et ibunt homines in domum, scilicet boni in caelum, mali in infernum et quilibet tunc recipiet mercedem secundum opera sua. Sed quia ut Hieronymus in testamento dicit: Ex decem milibus vix unus bene, id est in gratia moriturex his, qui semper male vixerunt, ergo plures damnantur. Unde narrat exemplum Meffret, quod quidam magister Parisiens post mortem apparuit episcopo dicens se esse damnatum, et inter alia quaesivit episcopum, si mundus adhuc staret. Ait episcopus: Cur hoc quaeris. Respondit: Quia tot animae istis diebus descenderunt in infernum, quod vix putassem tot homines fuisse in mundo. O ergo carissimi, poenitentiam agite. O peccatores, vos velletis, quod dicerem omnes salvari, sed hoc ego non audeo dicere, quia falsum est, sed dico, quod veritas dicens Lu. XIII.: Nisi poenitentiam egeritis, praedicta servando, omnes peribitis.^[20] Rogemus ergo etc.

 

 
                                    

 

---