Szerkesztés alatt
Articulus secundus de
actibus praedulcissimae pietatis exhibitis a Christo in cruce.
Circa secundum mysterium de actu praedulcissimar pietatis, qui notatur in hoc evangelio tripliciter.
- Primo erga mulieres sanctas nominatas
- Secundo erga ipsam Dei matrem sanctissimam
- Tertio erga discipulum Iohannem astantem
Primo namque suavissimam pietatem exhibuit christus sanctis mulieribus in eo, quod istis solis prae aliis notis voluit hanc gratiam pietatis donare, ut merenatur cum sua genetrice sanctissima adesse passioni Christi et morti in cruce pro mundi salute et in oculis earum spiritum exalare. Sed quaeri possunt hic aliquae.
Primo, quare mulieres voluit astare cruci christi ipse Deus, plus quam viros. Ad quod protinus respondetur, quod breviter hanc ratione, ut sicut a muliere sumpsit initium nostra perditio, ita coram mulieribus celebraretur sacrificium nostrae redemptionis in sanguis Christi effusione et morte. Hinc in figura legitur, quod modo fecit lavtorium aeneum de specialis mulierum, quae excubabant in hostio tabernaculi foederi. Nimirum hostia tabernaculi sunt vulnera domini Iesu, quae sunt aperta forania corporis eius, in quo velut in templo vel tabernaculo Deus habitavit per unionem. Mulieres excubantes sunt iste, de quibus in Evangelio, quae vulneribus Christi invigilabant aspiciendo. De spacialis istarum mulierum lavatorium conficitur, quando spectaculo ipsarum et exemplo peccatores purificantur per Christum, qui dilexit nos et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. Apoc. I.
Secundo quaeritur, quare Christus voluit redemptionem nostram operari coram solis talibus mulieribus, quae vocabantur singule hoc nomine Maria? Respondetur, ut doceret, quia tales solummodo homines adulti gratam percipiunt efficaciter respondentes Christi, quia amaritudinem vere poenitentiae de peccatis convertendo acceptare volunt, quia Maria ’amarum mare’ interpretatur. Et sic in ipso nomine poenitentia amara designatur, quam debent facere peccatores, alius peribunt, teste Salvatore Luc. XIII.: Dico vobis, nisi poenitentiam egeritis, omnes simul peribitis.
Tertio quaeritur, quare Magdalenam, quae antea fuit peccatrix in civitate famosa, voluit Christus astare cruci suae cum Maria Virgine immaculata? Respondetur, quod ut doceat, quia non solum pro iustis, sed etiam pro sclereatissimis peccatoribus ad poenitentiam redeuntibus passio et mors Christi proficit ad salutem et caelestem gloriam acquirendam. Unde Bernardus in sermone, quo supra dicit sic: Stant similiter pulchre et decenter Virgo Maria et peccatrix Magdalena iuxta crucem Iesu morientis, quia ipse crucifixus una et eadem morte est conservator virginis et purificator peccatricis, atque utriusque pius remunerator. Astare ergo cruci voluit Christus peccatricem Magdalenam, ut per ipsam crucis peccatoribus pateat, quam care Christus eos redemit, sicque obligatum se Deo peccator advertat et a peccato respiciat.
Cum enim aliquis alterum sibi obligare intendit, munus praeciosum illi ostendit
et conferendo dicit:
„Ecce amice, ut scias, quantum te diligo, et quantum dopnum tibi
tribuo, quod mille auri talentis congregavi.” Sic
Christus in cruce coram peccatrice voluit pati, ut quasi diceret:
„Vide, anima peccatrix, quantum te diligo, quia tam acerba morte pro
te morior! Vide vulnera, vide, quia manus expandi in cruce, ut te reverentem
amplecterer, caput inclinavi, ut te oscularer. Cor transfixum habeo,
ut te in cordis amorem suscipiam. Revertere ergo sunamitis ad me, ecce
ulcisci dissimulo, peccata remitto, praemium aeternum praesto.” O
Iesu dulcissime, tibi laus et gratiarumactio! Haec sententialiter
Bernardus.
Capitulum II. 03 04 02 02
Secundo maximae pietatis actu Christus exhibuit matri de cruce tripliciter.
Primo, quod ipsam piis oculis respiciendo in tanta amaritudine, quia scribitur in Evangelio: Cum vidisset Iesus matrem et discipulum, quem dilgebat, nam profecto mirum videtur, quod plures sub cruce astarent, non dicitur Christus vidisse vel respexisse, nisi matrem et discipulum, quem diligebat. Ad quod respondetur, quod licet veri similiter et alias sanctas mulieres astantes Christus viderit, tamen Scriptura specialius loquitur, quod viderit matrem et discipulum dilectum, non sine causa, quia in mysterio per hoc designatur, quod Christus deus iustos et dilectos atque innocentes, qui significantur per matrem innocentissimam et praedilectam atque Iohannem discipulum dilectum tales libentius intuetur et amplius consolatione Spiritus Sanctus consolatur. Tales in tribulatione positos non deserit, sed piis oculis respicit, ut eruat et aorum patientiam in caelo remuneret. Unde Ps.: Oculi Domini super iustos et aures eius in p. e. vultus autem Domini super fa. ma., ut per d. ter. m. e. Clamaverunt iusti et ex o. tribu. e. liberavit eos etc.
Secundo maxime pietatis obsequium praestitit de cruce Christus matri consolabiliter alloquando, quia – inquit – dixit matri suae: mulier. Quo pietatis obsequio maius tunc excogitari non potuit. Ut ait Bernardus sermone quo supra, et rationem subdit dicens sic: Distentus enim in cruce et in ultimo spiritu constitutus, cum membrorum usum liberum iam non haberet praeter oculos et linguam, de utroque horum servire matri dignatus est respiciendo et alloquando: mulier, ecce filius tuus.
Sed quaeritur, quare Dominus Iesus non appellavit eam tunc matrem, sed tantum mulierem dicens: mulier, ecce filius tuus. Respondetur secundum doctore, quod primo idcirco, ne si aliquod verbum dulce dilexisset, scilicet matrem nominando dolor materni cordis adauctus fuisset et cor ipsum maternum scissum exstitisset. Sicut legitur revelatum hoc per Beatam Virginem sancto Anselmo: Pepercit ergo Christus matri, ne dolores eius taliter nominando augeret.
Secundo hoc voluit porpter mysterium, quia ’mulier’ dicitur quasi ’molliens herum’, scilicet Dominum et ex hoc significatur, quia Beata Virgo emollivit Deum in tantum, ut in eius uterum descenderet et nostros defectus susciperet, ut quasi diceret Christus matri: „Mulier, quae me in uterum attraxisti tuarum virtutum amore, ecce, qualia me pati fecisti pro te et hominibus omnibus! Ecce quantis vulneribus concisa est caro ex te, Virgine sumpta. Ecce vide, quia totum sanguinem meum, quem in tuo utero sumpsi, effundo pro redemptione hominum et animam meam pro eis trado. Et tu ergo habe electos meos in filios tamquam fratres meos charissimos ect.”!
Tertio Christus de cruce maximam pietatem exhibuit matri, quia in solatium et obsequium sibi discipulum dilectum commendavit dicens: Ecce filius tuus. Unde hic vertitur quaestio apud doctores sacros: cur Dominus matri relictae voluit tutorem deputare, nec voluit ipsam solam relinquere, cum tamen esset sanctissima et divina providentia atque angelorum custodia et obsequio erat per omnia munita sufficientissime? Sed ad id dantur pluresrationes, praecipue secundum Bernardum et Franciscum de Mayronis et alios doctores.
Prima ratio propter obsequium, quia verecundia virginalis tutore ac patrono indiget, de cuius cura hanc commodius ducat vitam. Unde ex hoc colligitur, quod Ioseph, sponsus Mariae iam ante defunctus erat, et ideo Christo moriente ipsa Virgo tutore indigebat, redarguuntur igitur virgines et puellae, quae nolunt esse sub regimine aliorum, sed libere, quibus multum insidatur hostis antiquus.
Secunda ratio propter adoptionis solatium, sicut enim lex humana adinvenit adoptionem in solatium liberorum, ita christus Virgini solatium post se relinquebat in huius mundi exislio. Erat ergo hoc solatium Beatae Mariae, tum propter gratiam societatem inter virginem Iohannem discipulum dilectum Christi atque ipsam Virginem Mariam; tum propter mysterium, quia sicut praeter naturam erat, quod virgo peperit filium, ita praeter leges erat, quod virgo adoptaret filium; tum propter significatum, quod videlicet ipsa Dei naturalis mater esset adoptata mater omnium electorum.
Tertia ratio propter spirituale officium, ut scilicet Beata Maria haberet Iohannem tamquam causa, qui eidem in spiritualibus ex officio haberet deservire, scilicet missas coram ipsa celebrando et sacramenta ministrando, videlicet Eucharistiam, unctionem factam et secundum Albertum etiam confessionem audiendo. Non quidem confessionem peccatorum, quia Maria nullum peccaum habuit, sed ut praecepto de confessione et satisfaceret, oboediret, confitebatur Maria, quod non fuerit digna tantis beneficiis sua virtute, de hoc latius *libro VII. parte I. ar. II.*
Quarta
ratio propter legis divinae complementum, ut et nos instrueret implere
de honore materno praeceptum divinae legis. Nam secundum Philosophum
VIII. Ethicorum: Diis, magistris et parentibus non possumus
reddere equivalens, et ideo debemus servire eis, quantum possumus
iuxta praeceptum Dei. Exo. XX.: Honora patrem et matrem
etc. Hinc ut dicit Bernardus sermone quo supra:
Ex quo Christus vivens matri servierat,
et subditus erat Luc. II.: Cum iam servire post mortem
non posset in sui persona servitium per discipulum, quem plus amaverat
matri honorandae, exhiberi voluit.
Capitulum III. 03 04 02 03
Tertio Dominus Iesus maxime pietatis actum axhibuit erga discipulum Iohanem, quia ipsum Beatissimae suae matri in filium commendavit dicens: Ecce mater tua etc. Ubi quaeritur, cur Christus Iohannem, quem servum matru substitivit filium, non servum appelavit, cum ait: Ecce filius tuus et ad discipulum: Ecce mater tua, quare non dixit: ecce servus tuus et ecce domina tua?
Respondetur secundum Bernardum sermone praedicto: primo hoc fecit propter charitas commendationem, quia enim Christus charitatem inter homines summe diligit, quam et in ultima cena discipulis commendavit dicens: Mandatum novum ….invi. In hoc cognoscent omnes, quia m. dis. ….ha. Ioh. XIII. c. Unde et ipse suos discipulos non dixit servos, sed amicos, ideo voluit et inter matrem et Iohannem charitatem sanctam extollere, quam charitatem impetrat nomen matris et filii.
Secundo propter Iohannis honorationem ex eo enim apud ecclesiam Iohannes meretur praehonorari utpote filius Mariae a Christo substitutus et adoptatus.
Tertio propter nostrae spei confortationem, quia secundum Hugonem de Sancto Victore: Omnes electi in persona Iohannis sunt commendati Beatae Mariae tamquam filii, qui tamen non sumus digni fore servi. Nimirum ’Iohannes’ interpretatur ’gratia’ vel ’in quo est gratia’ secundum Hieronymum. Et ideo figuravit omnes in gratia extentes, quos singulos Christus adoptavit in fratres atque Dei patris filios, iuxta illud Ioh. I.: Quotquot autem receperunt eum de e. p. fi. Dei fieri, et per consequens in filios adoptivos Sanctae matris suae, ut ostendat nobis Christus summam pietatem et charitatem. Ideo ait: Ecce filius tuus, scilicet mulier, quae es mater mea, quasi diceret: ea diligentia fove et promove homines electos et dilectos ac si essent progeniti ex te, sicut ego filius tuus. Denique dicit discipluo: Ecce mater tua, quasi diceret: O anima fidelis, consodera, ecce, quantum te diligo, cum pro te morior, te mihi in fratrem et genetricem meam in matrem tibi adopto, ut eadem diligentia te foveat, qua mater filium, et ad ipsam secure recurre!
Sic exponit Bernardus, et subdit exclamando dicens: O miram et inauditam pietatem Christo! O quam proficium, o quam gloriosum est fore tuum discipulum, bone Iesu! Quis enim principium huius mundi servis suis istum honorem exhibuit, quia ecce Dominus noster matrem suam caeli reginam nobis servis in persona Iohannis dedit, non in dominam tantum aut sororem vel maternam, sed in matrem commendavit. Et sic nos regni caelests fecit heredes quidem Dei, coheredes autem Christi. Ro. VII.: Nos igitur ???? simus discipuli stantes iuxta crucem Christi. Nam qui Christi sunt, crucifixerunt carnem suam vitiis et concupiscentiis, Gal. V. Sicque audire merebimur: Ecce mater tua. Si enim Maria est mater nostra, ergo Iesus est frater noster. Ergo et pater eius caelestis ets pater noster, et regnum eius hereditas nostra.
Sed adhuc quaeritur, qualiter Iohannes prae aliis discipulis singulariter hanc gratiam summam promeruit, ut adportaretur specialissime? Respondetur secundum Frnacsicum de Mayronis, quod hoc de congruo Iohannes prae ceteris meruti primo per virginitatem, ut Virgo Virgini commendaretur. Nam Sap. VI. scribitur, quod incorruptio facit hoinem proximum Deo. Et sic Christo Iesu atque eius matri Vrigini, tu ergo homo, stude puritatem sectari, ut diligaris a Christo et a matre eius adopteris in filium!
Secundo promeruit per charitatem, unde scribitur, quod vidit Iesus discipulum, quem diligebat. Christus enim se diligentes diligit. Proverb. VIII.
Tertio per passionis Christi recogitatam dolorositatem, quod notatur in eo, quod Iohannes stabat sub cruce et intuebatur Christum patientem compatiendo et flendo cum gloriosa Virgine matre: Qui nisi astitisset, hoc non promeruisset etc.
Quarto per devotionis pietatem, nam secundum Francsicum de Maronem exquo Beata Virgine summa dulcedo effluebat divinalis gratiae repledentis in ea. Ideo ipsa erat summe desiderabilis sancta devotione specialiter verbis perfectis secundum Dionysium.
Unde concluditur credendum, quod Iohannes summa devotione flagrabat ad familiaritatem Mariae devotissimam. Christus ergo videns eius devotinem, dedit occasionem castam eidem, ut tamquam filius adoptivus securius adiret ipsius familiaritatem devotam, propter quod in Evangelio subinfertur. Et ex illa hora accepit eam discipulus in suam, scilicet devotam, non addit: matrem, quia ex pia humilitate non est ausus Iohannes se scribere filium tantae matrism scilicet Dei. Sed simpiliciter dicit, quod accepit eam in suam, scilicet per specialem devotionem, cui pia obsequia quotidie exhiberet.
Tu ergo homo, fac similiter, ut spiritualiter adoptari merearis! Nam Ro. VIII. scribitur: Qui spiritu Dei aguntur, scilicet per devotionem hi filii Dei sunt. O Deus meus, quanta fuit consolatio Iohanni videre, qlloqui et conversari cum matre Dei, quam desiderabant etiam angeli etomnes sancti. O dulcissime Iesu, da mihi peccatori saltem in caelesti gloria frui tua et ipsius sanctissimae matris tuae visione beata.