Pelbartus de Themeswar

ST

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum orrdinem vocum ››
Collaboratores ››

PH

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Collaboratores ››

PA

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››
Index Sacrae Scripturae ››

TH

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

TP

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

TA

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

PQ1

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››

PQ2

Index sermonum ››
Tabula secundum ordinem locorum ››
Tabula secundum ordinem vocum ››

PQ3

Index sermonum ››

Szerkesztés alatt

Articulus tertius qualibus modis et condicionibus dignissimis angelus annunciando Beatae Virginis conceptum apparuit. 01 03 03

Capitulum I. 01 03 03 01

Tertium mysterium dicitur magnificae observationis. Nimirum Deus Omnipotens et ???? decurrit, ut angelus Gabriel in sua legatione ad honorem Benedictae Virginis et eius sacratissimae coneptionis, XII honorificos sive dignificos modos observaret, quatinus et in hac annunciatione ipsa Beata Virgo gauderet et gloriaretur his duodecim dignificis condicionibus et modis, tamquam fulgore coronae duodecim stellarum. Primo quidem decrevit Deus est???? et voluit, ut angelus in sua apparitione observaret quattuor modos et condicioneshonorificos sive dignificos, ut videlicet apparere deberet ipsi Virgini.

Secundo quattuor in salutatione, ut videlicet

Tertio quoque decrevit Deus quattuor alios modos dignificos observari in huius legationis executione, ut videlicet


Primus itaque modus dignificus, quem observare debuit angelus ad honorem Beatae Virgnisi et eius conceptionis, quo tamquam prima stella Virgo benedicta gloriatur dicitur humana apparitio, ubi quaeritur, utrum convenienter angelus apparere Beatae Virgini in humana specie magis, quam alia.

Circa quod possis arguere, quod debuit apparere in specie serpentina, quia dicit Bernardus, quod modus reparationis debuit fieri persimilis modo perditionis. Sicut ergo similitudo fuit in hoc, quod femina perdidit, femina salvavit, ita debuit esse in hoc similitudo, ut sicut angelus malus in specie serpentis decepit, ita et angelus bonus in specie serpentis debuit esse nuncius reparationis. Praeterea videtur, quod debuit apparere in specie columbina, quia contraria contrariis curantur, ut dicit Gregorius homelia de martiribus. ergo si deceptio fiebat per calliditatem serpentinam, illuminatio debuit fieri per simplicitatem columbinam. In contrarium est communis doctorum et totius Ecclesiae sententia, quia ubique figuratur Gabriel pro hac annunciatione, in specie humana in picturis, in qua creditur apparuisse.

Ad quaestionem respondetur secundum Albertum ubi supra c. XX., quod angelus apparens Virgini debuit apparere in humana, non in alia specie, et hoc conveniebat primo ratione dignitatis, quia, ut dicit Aristoteles libro I. De animalibus: hoc est dignissimus animalium, sed quia ista apparitio fuit complementum et dignissima omnium apparitionum. Se ergo aliae apparitiones in Veteri Testamento fiebant in specie humana, ut patet de Abraae facta apparitione et consimilibus, multo magis ista debuit fieri in specie digniori, scilicet hominis.

Secundo ratione conformitiatis, quia humana species conformior erat ad Christi incarnationem. Unde et Mattheaeus evangelista eo, quod plura scripsit de Dei hominis inter animalia Evangelistas figurantia habet faciem hominis, conveniens ergo erat, quod sicut annunciabatur per angelum Deus fieri homo, ita angelus in humana specie appareret.

Tertio ratione illuminationis. Beata enim Virgo sensibiliter ab angelo illuminari debuit. Illuminatio autem sensitiva ad cognitionem fit mediante locutione. Ergo medium illuminationis debuit esse locutivum, sed nullum sensitivusm ets locutivum, nisi homo. Ergo debuit venire in specie humana et in nulla alia, utpote sicut nobilissimum intellectivum erat, quod illuminabat eam interius, scilicet Deus etiam nobilissimum esset sensitivum, quod illuminabat eam exterius, scilicet homo. Et per hoc solvitur illud incongruum de specie columbae.

Ad illud autem de specie serpentis. Respondetur, quod exquo ordinata fuit species serpentis ad deceptionem Gen. III. Sed et serpens eart callidior cunctis animantibus terrae, non debuit esse instrumentum illuminationis. Haec Albertus. Unde patet, quod propter hominem huius sacratissimae conceptionis debuit angelus in specie humana apparere.

Capitulum II. 01 03 03 02

Secundus honor dicitur virilis formae decoratio. Nam non debuit angelus apparere in forma feminae, sed in forma viri. Primo propter dignitatem, quia masculus naturaliter est dignior femina, I. politicorum. Secundo propter conformitatem ad Christi incarnationem, qui annunciabatur ventrus in virili sexu, tamquam perfectiori. Tertio propter illuminationis oportunitatem, quia enim debuit Beatam Virginem angelus illuminare. Sexus autem femineus non est illuminatius, sed magis illuminabilis. Iuxta illud Apostolus: Mulieres in Ecclesia taceant, sed domini interrogarent viros. ergo etc.1 Et quod sic apparuerit, claret et confirmatur per virginis turbationem. Unde super illud Quae cum audivisset, turbata est, Glossa dicit. Proprium est virginum ad omnes viri pavere occursus. Et etiam quia in omnibus apparitionibus, quae fuerant in Veteri Lege angelus legitur apparuisse in forma virilis sexus. Ergo propter honorem huius multo magis. Haec Albertus.

Capitulum III. 01 03 03 03

Tertius honor iuvenilis aetatis perfectio. Nam iste angelus pro hac annunciatione non debuit apparere in specie puerilis vel etiam senilis aetatis, quia senex inquantum huiusmodi dicit defectum similiter et puer. Iuvenis autem dicit novitatem cum perfectione. Cum igitur hic annunciabatur ille, qui fuit motus secundum humanitatem et perfectus secundum deitatem. Ergo debuit angelus in specie iuvenili hic apparere. Dionysius dicit, quod iuvenile significat innovitatis et semper vitalis virtutis perfectionem. Haec Albertus.

Capitulim IV. 01 03 03 04

Quartus honor dicitur habitus radiatio. Nam non decuit angelum apparere in alia veste, quam candida, clara et luminosa, ut sic magis honorificaretur haec sacra conceptio. Et haec quidem primo propter angelum ipsum nunciationem, quia candor vestis innocentiam designat angeli. non congruit ergo angelo vestis alba simul et rubea, quia cum innocentia non est aptus habere passionem, quam significat rubedo. Iuxta illud Esa. LXIII. Quare rubrum est vestimentum tuum, quod dicitur de Christo propter passionem. Ergo debuit angelus habere vestem pure albam et radiosam propter gloriae caelestis lumen significandum.

Secundo propter ipsam virginem concipientem conveniebat vestis clara, quia ipsa sine peccato fuit et sine peccato concepit, cum qui peccare non potuit. Ideo totum album et nil de nigro colore, qui maculam designat habere debuit, nec debuit habere rubricatam vel bicoloratam vestem, quia Virgo Beata sine lubidine concepit et dolore peperit verum lumen mundi, qui illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Ioh. I. Ergo tamen albam et radiosam ac lumine candentem vestem angelus habere debuit.

Tertio propter Christum advenientem, quia enim ille annunciabatur, qui nos a culpa purificabat et caelesti luci restituebat. Qui etiam lux vera luce, id est Deo patre procedit. Deus enim lux est et tenebre in eo non sunt ullae. I. Iohan. I. Ideo clarissima et purissima ac lucidissima veste hic nuntius apparere debuit. Quod si dicas Christus annunciabatur, qui passurus erat et moriturus, ideo debuit habere aliquid de rubeo et pallido colore ad illud designandum. Respondetur ex autoritate beati Dionysii, quod omnis apparitio debet visibiliter declarare illud invisibile, quod primo et principaliter ac per se annunciatur vel intenditur. Ergo cum iste angelus primo et principaliter non intendebat nunciare, nisi incarnationem, non debuit habere vestem rubricatam, sed tamen albam. Haec Albertus ubi supra c. XXVII.

Capitulum V. 01 03 03 05

Quintus honor, et quo ad secundum quaternatrium primus dicitur reverenda salutatio. Quia angelus apparens salutavit Beatam Virginem salutatione reverendissima a Deo missa dicens: Ave. Tanta quidem reverentia, quod ut pie creditur angelus genua humillime flexerit ad hoc verbum coram Benedicta Virgine, utpote coram tali et tanta domina, quae mox futura eart Dei mater, regina caeli et domina angelorum omnium ac hominum. Et hoc probabile est ex universali Ecclesiae consuetudine, quia in tota Ecclesia solitum est sic per imagines figurari, quod videlicet angelus genuflexo Virginem benedictam salutaverit. Denique quantae sit reverentiae isto verbo salutasse Virginem, scilicet Ave.

Patet ex eius interpraetatione, quia dicitur ave quasi sine ve. Unde in hoc salutata est Virgo de summa excellentia immunitatis ab omni ve, scilicet naturae culpae et poenae. Naturae inquam, quia ut dicit Bernardus: Erat sine corruptione secunda, sine gravamine gravida et sine dolore puerpera. Item culpae, quia erat sine ve culpae venialis, mortalis et originalis, ut infra ostendetur. Denique sine ve poenae est in separatione animae et corporis, quoniam sine dolore mortua est, et sine incineratione vel putrefactione etc.

Praeterea secundo, quantae sit reverentiae hoc verbo Ave: Virginem salutasse clarescit ex eius designatione. Nam converso hoc nomine Eva per litteras Mariae dictum est Ave ad designandum, quod videlicet in benedictionem Mariae Evae maledictio vertebatur. Plura de hoc infra dicentur cum de salutatione agetur.

Denique tertio quantae reverentiae fuerit isto verbo salutasse Virginem clarescit ex virginis perturbatione. Nam cum audisset hanc salutationem, turbata est, non quidem de visione angeli, ut dicit Nicolaus de Lyra, quia solita erat videre angelos, sed quia ipsa Beata Virgo prae novitate huius salutationis et excellentia se indignam ex humilitate reputans tantae salutationi, turbata est in sermone angeli et cogitabat, qualis et quantae excellentiae esset ista salutatio. Ut habetur Lu. I. c: Decrevit igitur Deus hanc salutationem inaudita digne venerandam honorari Virginem ab angelo ob eius dignissimam conceptionem.2

Capitulum VI. 01 03 03 06

Sextus honor dicitur dignissima nominatio, cum scilicet dixit angelus: gratia plena, praeterea quippe ut dicit Albertus super „missus est” c. LXVII. Angelus non apposuit hanc salutationem nomen proprium Mariae, ut diceret Ave Maria, quia dignissime salutandam hoc novo dignitatis nomine, scilicet gratia plena eam nominare voluit, quatinus per immutationem nominis permutatio status significaretur et eminentia dignitatis. Nam in collatione magnarum dignitatum solet fieri mutatio nominum, ut patet in papa, qui quando creatur, alio nomine nominatur. Unde et Salutator hoc observando dixit ad Petrum Symon, Iohannis, tu vocaberis Chephas. Hinc est, quod angelus, ut magis honoraret Virginem pro proprio nomine, scilicet Maria, nomen novum ex Dei voluntate imposuit, scilicet gratia plena. Iuxta illud Esa LXII.: Vocabitur tibi nomen novum, quod os Domini nominavit.3

Quod si dicas hoc nomen gratia plena non proprie convenire Virgini, sed etiam aliis. Dico, quod hoc nomen gratia plena ita circumlocutiuum est proprie nominis Beatae Virginis et personae ipsius, quod nulli alii proprie convenit, neque Deo, neque creaturis, secundum quod gratiae intellegitur susceptive. Deus enim nil gratiae susceptive habet, sed potius dative et sonaliter. Nulla etiam ali creatura praeter Beatam Virginem plena est gratiae susceptive, quae sola tantum??? gratiae recepit, quod pura creatura plus recipere non potuit. Unde et hoc ita proprium fuit, quod angelus ei illud pro proprio nomine imposuit propter significandam excellentiam suae dignitatis. Haec ille ubi supra.

Capitulum VII. 01 03 03 07

Septimus honor exhibitur Beatae Virgini ab angelo salutatae dicitur consortii divini commendatio. Nam statim, ut salutavit eam angelus, commendavit de divino consortio, id est, quod ipsa Deum secum haberet super omnes sanctos, cum dixit: Dominus tecumEx quo patet Beatae Virginis dignitas, ut quodammodo sub sua voluntate haberet, quem et haberet filium. Unde Bernardus super „missus est” dicit sic: Licet sit Deus cum obvius sanctis, excellentius tamen cum Maria, cum qua utique tanta consensio ei fuit, ut illius non solum voluntatem, sed sibi etiam carnem coniungeret, et de sua carne virginea unus Christus fieret. Nec tamen Dominus filius tecum, sed etiam Dominus Spiritus Sanctus tecum, de quo concipies. Et Dominus Pater, inquam, tecum, qui suum filium facit et tuum. Et Filius tecum, qui se tibi dedit in filium sumens ex te carnem. Item Maximus episcopus dicit: Dominus tecum in mente, tecum in ventre, tecum in utero, tecum in auxilio. Et sic patet.

Capitulum VIII. 01 03 03 08

Octavus honor dicitur summi et singularis privilegii magnificatio. Cum subdidit dicens: Benedicta tu in mulieribus.Ecce quantus honor ab angelo Mariae defertur, cum inter omnes mulieres excellentior benedicta fore praedicatur et magnificatur. Voluit autem Deus, ut angelus sic eam in salutationem honoraret benedictam super omnes fore pronunciando. Quatinus benedictionem, quam prima mulier perdidit, ipsa Virgo Benedicta reperisse per suum salutiferumconceptum toti mundi, quam intulisse gauderet. Unde Hieronymus in sermone de assumptione dicit: Vere benedicta tu in mulieribus, quae viris et mulieribus benedictionem propinasti. De his partibus salutationis infra latius.

Capitulum IX. 01 03 03 09

Nonus honor, qui primus tertii, quaternatrii dicitur gratiae assecratio. Cum enim vidisset angelus Beatam Virginem prae humilitate pavere et turbatam fore de salutatione insolita et tanta sui exaltatione, quoniam nihil est vere humilitanti se, quam sua exaltatio. Et quod prae humilitae profunda, qua se nil esse reputabat apud Deum, indignam tanto beneficio iudicaret. Statim eam de gratia Dei et honore isto dignam fore assecuravit et confortavit dicens: Ne timeas, Maria, invenisti gratiam apud Deum4, scilicet non solum pro te, sed tot genere humano. Haec Nicolaus de Lyra in postilla.

Capitulum X. 01 03 03 10

Decimus honor dicitur divini prolis repromissio, unde subditur: Ecce concipies in utero et pies filium, et vocabis nomen eius Ihesum. Non dicit impones, quia hoc nomen fuit impositum a Deo Patre aeternaliter. Sequitur: Hic erit magnus. Semper quidem fuit magnus Deus, sed futurus erat magnus homo et magnus propheta. Lu. X. : Propheta magnus surrexit in nobis.5 Subditur: Et filius altissimi vocabitur et dabit illi Dominus Deus sedem David patris eius.6 Hic angelus non loquitur de regno temporali David, quia Christus temporaliter non regnavit super sedem, id est thronum David. Ioh. XVIII.: Regnum meum non est de hoc mundo7, sed loquitur de regno spirituali et caelesti, quod figuratum fuit per regnum David temporalem, sicut et caelestis Hierusalem per temporalem.

Unde subditur: Et regnabit in domo Iacob, id est super electos. Non dicens in domo Abraae vel Isaac, quia de domo Abraae et Isaac aliqui fuerunt reprobati. Sicut Ismael et Esau, sed in domo Iacob omnes eius filii a sanctis doctoribus inter electos computati, quia si aliqui eorum peccaverunt, tamen egerunt poenitentiam. Et regni eius non erit finis, quia Christus non solum inquantum Deus, sed etiam inquantum homo regnabit in aeternum super ones angelos et homines. Haec Nicolaus de Lyra. Patet igitur Mariae honor de tanti filii repromissione.

Capitulum XI. 01 03 03 11

Undecimus honor dicitur conceptionis instructio. Nam statim quaesivit Maria ab angelo: Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco8, id est cognoscere non propono? Iam quippe voverat virginitatem, ut dicit Augustinus super hoc passu. Et de hoc angelus ea instruens dixit: Spiritus Sanctus superveniet in te9, Glossa: id est non concipies humano semine, sed Spiritus Sancti virtute et opere. Sequitur: Et virtus altissimi obumbrabit tibi10, id est Dei Filius, qui est Dei Patris sapeintia et virtus,11 I. Chor. I. Obumbrabit tibi, quia sub umbra carnis latebit virtus divinitatis. Haec Nicolaus de Lyra. Ecce quantus honor Mariae defertur, cum de Spiritu Sancto concipere praedicatur virginitatis gloria mirifice permanente.

Capitulum XII. 01 03 03 12

Duodecimus honor meritorii consensus inductio. Nam angelus induxit Beatam, Virginem ad consentiendum fide Deo. Primo per exemplum, cum dixit: Et ecce Elizabeth cognata tua et ipsa concepit filium in senecivie??? sua. Et hoc mensis est sextus illi, quae vicatur sterilis. Id est tam habet sex menses, ut eius conceptus sit certus ita, quod occultari non possit.

Secundo induxit ex insinuatione divinae omnipotentiae Dei. Quia non erit impossibile apud Deum omne verbum, id est omnia potest Deus quaecumque vluerit et quaecumque etiam super naturam vel contra??? facere voluerit. Audita autem opinio tentia?? Dei, cui maxime fides ???titur, statim assensit Virgo et dixit: Ecce ancilla Domini etc. Mox quoniam ad haec verba Dei filium concepit sacro utero. In hoc certe magnus honor Virgini defertur eius consensus, exigitur pro totius humani generis salutae et filii Dei incarnatione.

Ex hoc etiam patet maxime??? esse Virginis Benedictae meritum cum unico isto consensu maius meruerit, quam totus mundus, et omnes sancti ac angeli Dei, sed matrem se esse Dei reginam caeli, dominam mundi et super omnes exaltari.

O, itaque Virgo super Benedicta, quanto honore te magnificemus, quid in laudem tuam dicere ex aequo valemus, quae a Deo es summe honorata, ab archangelo officiosissime es salutata. O, regina caeli, quas?? tibi gratiari iura referamus, cum per te habemus quicquid gratiae, quicquid spei et salutis habemus, per tuum sacrum consensum Dei misericordiam suscepimus et dominum nostrum Iesum Christum , verum Dei Filium nostrae naturae participem percepimus. Tu ergo, o Domina, gloria nostra, tu spes vita et dulcedo nostra etc. De ista angelica annunciatione et Benedictae Virginis sacratissima conceptione devotam contemplationem habes. Infra in hoc eodem * li, ubi agetur de dominica conceptione*