PH 092. De sanctis infra Pascha et Pentecosten III.
[Pelbartus: Pomerium de sanctis, Pars hiemalis
Sermo XCII.]
Ad idem sermo III. de electione, scilicet sanctorum
Sancti et iusti, in Domino gaudete, vos elegit Deus in hereditatem sibi. (A)
Haec verba canit Ecclesia sancta hoc tempore de sanctis, et accipiuntur originaliter ab Apostolo partim Phil. IV., partim autem Eph. I. et Titum III. Sicut nempe dicit Augustinus De verbis Domini, sermone XXXV.: Magna gratia est nobis, fratres, quod sumus hereditas Dei, et ipse Deus est hereditas nostra. Idem etiam super Ps. LXII. dicit: Hereditate nobis dabit Deus se ipsum, ut ipsum possideamus in aeternum, et ab ipso in aeternum possideamur. Unde hoc iusti et sancti considerantes summum gaudium habent pro spe caelestis beatitudinis et aeternae felicitatis. Ut enim dicit Innocentius in sermone: Hereditas infima est haec terrena possessio, sed summa est beatitudo caelestis, quae habet gloriosissimam stolam mentis et carnis, de qua Ps.: Funes ceciderunt mihi in praeclaris, etenim hereditas mea praeclara est mihi. Ideoque sancta mater Ecclesia hoc tempore sacro Paschae in officio de sanctis hortatur homines iustos et sanctos in Domino gaudere, quia per Christi resurrectionem gloriosam patet, quod elegit nos Deus in hereditatem sibi, cum Christi resurrectio spes et exemplar sit nostrae resurrectionis. Dicit ergo: Sancti et iusti etc. Iuxta quae verba tria mysteria notabimus pro sermone:
Primum de electorum laetitia, quia dicitur: Sancti et iusti, in Domino gaudete
Secundum de electionis alta gratia, cum subditur: Vos elegit Deus
Tertium de electorum notitia, ut sciamus, quales in hereditatem sibi elegit Deus. (B)
Circa primum de laetitia electorum vel iustorum sit pro conclusione, quod iusti et boni homines merito habent in Domino gaudere pro multiplicium bonorum felicitate. Et declaratur ex pluribus, et praecipue ex septem bonis, quibus felicitantur, et per contrarium peccatores totidem malis infelices reputantur. Alphabetum:
Primum bonum adamationis
Secundum bonum benedictionis
Tertium bonum coniunctionis
Quartum bonum ditationis
Quintum bonum exemptionis
Sextum bonum filiationis
Septimum bonum glorificationis.
Primum est adamationis bonum, quia iusti et sancti sunt ab aeterno dilecti a Deo. Unde Bernardus super Canticum sermone LXXII. dicit: Homo praedestinatus ab aeterno est ab ipso Deo dilectus. Unde Apostolus ait: Qui dilexit et signavit nos in dilecto Fililo suo ante mundi constitutionem, Eph. I. Homo ergo praedestinatus fuit ab aeterno in Deo tamquam dilectus, Deus vero est in homine ex tempore, ex quo dilectus est ab homine, et ideo homo quidem in Deo est, etiam quando in homine Deus non est, Deus autem in homine non est, qui non sit in Deo. Haec Bernardus. Unde Augustinus dicit, quod pro nullo maiores gratias debet Deo agere Christianus, quam pro eo, quod cum nondum nati fuimus, nodum quicquam boni vel mali feceramus, et iam a Deo dilecti et ad vitam praedestinati eramus. Propterea Apostolus Eph. I. gratias agens ait: Benedictus Deus et Pater Domini nostri Iesu Christi, qui benedixit nos in Christo, sicut elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu eius, qui praedestinavit nos. Sed per contrarium maxime infelices reputantur peccatores, quia sunt in continua Dei ira et odio, Ecci. XII.: Altissimus odio habet peccatores, et misertus est poenitentibus. Heu quam infelicissimum est manere in inimicitia summi boni, Dei, quia horrendum est incidere in manus Dei vivi, Heb. X. Item Philosophus VIII. Ethicorum: Pessimum est esse – inquit – contrarium optimo principi.
Secundum bonum benedictionis. Unde Prover. X.: Benedictio Domini super caput iusti. Item in morte etiam sunt benedicti, quia scribitur Apoc. XIV.: Beati mortui, qui in Domino moriuntur. Et tandem erunt benedicti in iudicio, Mat. XXV.: Venite benedicti Patris mei, percipite regnum etc. Sed per contrarium peccatores sunt maledicti in praesenti, Ps.: Maledicti, qui declinant a man.tuis. Et erunt maledicti in morte, Ecci. XLI.: Vae vobis, viri impii, qui dereliquistis legem Altissimi (?), quoniam si nati fueritis, in maledictione nascemini, quia faciens culpam nascitur ex diabolo, I. Ioh. III. c., et si mortui fueritis, in maledictione erit pars vestra. Denique impii maledicentur etiam in iudicio in corpore et anima, Matth. XXV.: Ite, maledicti in ignem etc.
Tertium bonum coniunctionis, quia adeo coniuncti sunt Deo per charitatem, ut in illo maneant, et Deus in eis, I. Ioh. IV.: Qui manet in charitate, in Deo manet, et Deus in eo. Sed per contrarium peccator dicitur diabolo adhaerere. Unde Ioh. VI. de Iuda dixit Christus: Unus ex vobis diabolus est. Et I. Ioh. III.: Qui facit peccatum, ex diabolo est, quoniam ab initio diabolus peccat. (C)
Quartum bonum ditationis, quoniam Ro. VIII. dicitur, quod diligentibus Deum cooperantur omnia in bonum his, qui secundum propo.v. sunt sancti. Sed malis per contrarium. Unde Augustinus super Iohannem homilia VIII. dicit: Malis bona etiam obsunt, ut Eucharistia indigne sumenti; bonis autem etiam mala prosunt, ut angelus Satanae Paulo. Bernardus: Ad cumulum damnationis est etiam ipsa sancta fides malis.
Quintum bonum exemptionis, quia iusti sunt liberi et exempti a potestate diaboli et iugo captivitatis eius. Io. VIII.: Si Filius vos liberaverit, vere liberi eritis. Et II. Cor. III.: Ubi Spiritus Domini, ibi libertas. Hieronymus: Sola apud Deum libertas est non servire peccatis. Sed per contrarium malus et peccator est in servitute et captivitate, Ioh. VIII.: Qui facit peccatum, servus est peccati. Ambrosius: Qui facit peccatum, servus est peccati, semper in laqueis, semper in vinculis, et numquam est liber a compedibus, quia semper est in criminibus. Avarus enim servus est vilis terrae, id est pecuniae. Superbus servus est vanitatis venti, scilicet honoris. Gulosus servit stercoribus. Luxuriosus foetoribus. Et omnis peccator servit cum homine (?) pessimis daemonibus, a quibus ligatus tenetur peccatorum funibus, ut trahatur in Infernum, et tamquam bos vel porcus ad macellum. Prover. V.: Iniquitates suae capiunt impium, et funibus peccatorum suorum constringitur, et decipietur in stultitia sua.
Sextum bonum filiationis, quia iusti sunt filii Dei, quod est maximi honoris multo magis, quam esse filios regis aut imperatoris. Ioh. I.: Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri etc. Per contrarium autem peccatores sunt filii diaboli et perditionis, I. Ioh. III.: Omnis, qui natus est ex Deo, peccatum non facit; in hoc manifesti sunt filii Dei et filii diaboli. Ideo Ioh. VIII.: Vos ex patre diabolo estis, et desideria patris vestri vultis facere.
Septimum bonum glorificationis, quod est summum bonum iustorum et aeternum in vita futura. Sap. V.: Iusti autem in perpetuum vi.et apud Do. est mer. eo. accipient regnum decoris et diade.spe.de manu Domini. Per contrarium malis est infelicitas aeternae damnationis et cruciatus, Mat. XXV.: Ibunt hi in supplicium aeternum, iusti autem in vitam aeternam. O ergo peccator, infelicissimum tuum agnosce statum, et pertimesce! Age poenitentiam, ut non pereas cum diabolo! O homo, qui es in Dei amore, exsulta et gaude in Chrsito Iesu, et gratias age, quoniam elegit te in hereditatem sibi. (D1)
Circa secundum principale de electionis gratia occulta, qua Deus elegit homines in hereditatem sibi, hic sufficiat causa brevitatis unicam quaestionem tractare pro aedificatione, scilicet: Cur Deus misericors talem et tantam electionis gratiam noluit hominibus esse agnitam? Nam Bernardus in sermone de septuagesima dicit sic: Quis potest dicere: Ego sum de electis Dei ad vitam; ego sum de numero filiorum Dei, reclamante Scriptura, scilicet Eccs. XX.: Sunt iusti atque sapientes, et opera eorum in manu Dei, et tamen nescit homo, utrum amore vel odio dignus sit, sed in futurum omnia servantur incerta. Ad quaesitum ergo secundum doctores respondetur, quod sic Deus ordinavit, quia saluti electorum expediebat hoc ignorare pluribus rationibus, nisi quando Deus revelat ex gratia speciali aliquibus, ut patet de apostolis et de beato Francisco et aliis pluribus magnis sanctis, quatenus consolentur de certitudine salutis. Communiter autem hominibus voluit esse incertum et ignotum secundum Henricum de Hassia rationibus istis:
Prima ratio generaliter ex parte omnium hominum, quia ad vitandum vitia et peccata atque ad adquirendum virtutes et faciendum bona opera, quibus pervenitur ad beatitudinem, utililus est hominibus communiter nescire, utrum sint praedestinati an non, ut omnes fiduciam et spem habeant de Dei bonitate, qua vult omnes homines salvari. Et Deum sollicite exorent tam pro sua, quam omnium aliorum salute. Unde Apostolus I. Thim. II. c.: Obsecro – inquit – primo omnium fieri obsecrationes et orationes et gratiarumactiones pro omnibus hominibus, et pro regibus, et omnibus, qui in sublimitate constituti sunt, ut quietam vitam agamus in omni pietate et castitate, hoc enim bonum est et acceptum coram Salvatore nostro Deo, qui omnes homines vult salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire. Haec ibi. Etenim si sciremus communiter, qui salvantur, et qui pereunt, nec bonis adhiberemus correctionem, vel malis disciplinam, nec oraremus. Nunc autem ut Augustinus XXIII. q. IV. „Nabuchodonosor” in fine dicit: Sicut quamvis certissime sciamus neminem ultra terminum a Deo sibi praefixum esse victurum, omnibus tamen languentibus non incongrue medemur, sic quamvis nemo salvetur, nisi praedestinatus ad vitam, omni tamen delinquenti est adhibenda correctio, nec malorum negligenda est disciplina. Haec ibi.
Secunda ratio ex parte reproborum, ne desperationis occasionem haberent, et per consequens multo plura mala committerent credentes se damnandos. Hinc Bernardus sermone de septuagesima dicit:
1 Editio: C.