[Pelbartus: Pomerium de sanctis, Pars hiemalis

Sermo LXXI.]

De Sancto Georgio milite sermo I. cum legenda

Certa bonum certamen fidei, apprehende vitam aeternam, in quam vocatus es. I. Thimo. VI.¹ (A)

Quibus scilicet verbis hortantur omnes Christiani generaliter in persona Thimotei, nam omnes Christiani debent Christo militare, tam viri, quam mulieres in certamine contra omnes tentationes. Et ideo idem Apostolus Heb. XII. dicit omnibus: Curramus – inquit – ad propositum nobis certamen aspicientes in auctorem fidei et consummatorem, Iesum. Recogitate eum, qui talem sustinuit a peccatoribus adversum se contradictionem, ut non fatigeminis animis vestris deficientes. Nondum enim usque ad sanguinem restitistis repugnantes adversus peccatum.² Sed quoniam certantibus pro Christo debetur vita aeterna ex promissione Dei, unde et canit Ecclesia dicens omnibus Christicolis: Estote forte sin bello et pugnate cum antiquo serpente et accipietis regnum aeternum, Ideo subditur in praemisso themate: apprehende vitam aeternam etc. Beatus autem miles Georgius licet militaverit antea mundo, tamen postea gloriosissime militavit Christo Iesu et pugnavit pro Christo cum serpente dracone magnó, quem vicit. Pugnavit tandem in passione cum diabolo et membris eius, ex qua pugna apprehendit vitam aeternam, quam nunc felicissime tenet. Ergo merito pro nostra exhortatione, ut ipsum imitemur, accipiuntur ad eius laudem et gloriam verba praemissa: Certa, scilicet o homo Christiane, exemplo Georgii certa bonum certamen et sic apprehendes vitam aeternam. In quibus verbis hic sanctus in exemplum nobis proponitur et commendatur de tribus praecipuis, de quibus tria misteria notemus pro hoc sermone.

• Primo de certaminis Christieni actu vel exercitio, ibi: Certa

• Secundo de certandi modo salvifico, cum subditur: bonum certamen fidei

• Tertio de certaminis huiusmodi fructu et praemio, ibi: Apprehende vitam aeternam (B)

Circa primum de spirituali exercitio certaminis Christiani accipiamus pro conclusione videlicet, quod sicut Christus et eius miles, Georgius, sic et omnis Christianus certare debet spiritualibus resistendo hostibus, et praecipue tribus. Unde Bernardus: Tres, - inquit – habemus hostes praecipuos: mundum, carnem, diabolum, ex quibus duo primi e tsi aliquando intermittunt, nunquam tamen usque ad mortem penitus dimittunt. Tertius autem tam execrabili odio adversum nos coniuravit, ut nec ad momentum inducias pacis sinat, sed cum tentare non sentitur, callidius et acrius impugnat. Hinc hortatur nos Ambrosius in examine dicens: Miles es, scilicet o Christiane, diligenter ergo hostem explora, ne tibi nocturnus irrepat. Athleta es, sic sta, ne cadas, sic curre, ut ad bravium pervenias, quia corona debetur legitime certanti. Sed si fueris vulneratus, curre ad medicum, quaere poenitentiae remedium. Haec ille. (C)

Sed cur debeat Christianus certare contra dictos hostes? Respondetur, quod praecipue triplici ratione:

• Prima ratio obligationis

• Secunda ratio periclitationis

• Tertia ratio praemiationis

Prima ratio obligationis, quia omnis Christianus tanquam miles regis caelestis iuravit hanc militiam observare, videlicet ut contra hostes Domini sui et animae suae fortiter pugnet. Et hoc in baptismo dum promisit se abrenunciare primo sathanae, secundo omnibus pompis eius, tertio omnibus operibus eius, ut patet XVII. q. I. „Sunt quaedam” et de consecratione dist. IV. „Prima”: Tenemur ergo contra praefatos hostes pugnare sub necessitate salutis. Bernardus in sermone „Domus” haec dicit: Domus animae aeterni regis est oppidum et castrum, sed ab inimicis obsessum. Opus est ergo nobis ad custodiam castri huius viriliter agere, ne proditores simus. Nam proditores sunt, qui in hoc castrum inimicis Domini introducere moliuntu, Omnino se proditorem noverit, qui vicia quaelibet in hanc domum duxerit. Proinde tota virtute animi commissum nobis castrum Domini manu tenere laboremus, scilicet ne ut proditores damnemur. Haec ibi.

Secunda ratio periclitationis, quia si succubuerit homo aeternae damnationis, periculum incurret. Unde Abrosius in sermone de pontifi.: Iter vitae occulta demonum velut latronum obsidet multitudo, quibus per omnes vias supplantatores invisi animarum laqueos tendunt innumerabilium morsibus expavescendos. Item Glossa ad Ro. XI.: Infinitus – inquit – videtur esse numerus daemonum, qui per singulos paene homines diversa peccatorum genera moliuntur. Est spiritus fornicationis, est spiritus irae, est alius avaritiae, alius est superbiae. Qui quidem omnes conantur nos ad damnationem Gehennae trahere. Et Augustinus super illud ps.: Multiplicati sunt super capillos capiti mei, qui oderunt me gratis³ dicit, quod sicut caelum plenum est atomis et mare guttis, sic aer caliginosus plenus est daemonibus, qui nos ad peccatum et perconsequens ad damnationem impugnant. (D)

Sed forte dicis: Quis ergo hominum evadere potest tot innumerabiles daemones superando. Respondetur, quod dum homo firmum animum non consentiendi habeat et humiliter Dei gratiam petat, ne inducat in tentationem, omnes facillime vincuntur. Qui si aliquando cadat, mox per poenitentiam iterato resurgat, et vincere sic poterit omnem daemonum multitudinem. Unde Augustinus li. Confessionum de poenitentia dicit: Neque facilius ab inimicis deicimur, quam cum superbiendo illos imitamur, nec vehementius eos prosternimus, quam cum humilitate Dominum, scilicet Iesum sequimur, nec acriores eis dolores infligimus, quam cum plagas peccatorum confitendo et poenitendo sanamus. Haec Augustinus. Et sic patet responsio.

Tertia ratio praemiationis, quia non coronabitur, nisi qui legitime certaverit⁴ II. Tim. II. Ambrosius de Officiis: Non est gloriosa victoria, nisi ubi fuerint laboriosa certamina. O ergo carissimi, discamus fortiter vincere carnis vitia et concupiscentias, quia aliter non possumus esse Christi. Gal. V.: Qui Christi sunt, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis.⁵ Item discamus vincere mundum, quia ut scribitur Iaco. IV.: Amicitia huius mundi, id est inordinata adhaesio delectabilibus huius mundi inimica est Deo.⁶ Denique o animmae Christianae, advertite, quia ut dicitur I Pe. VI: Adversarius vester diabolus tanquam leo rugiens circuit quaerens, quem devoret.⁷ Resistite ergo ei forte sin fide sicut et Christus restitit, ut coronam aeternam habeatis et damnationem evadatis sempiterna. (E)

Ad id exemplum optimum habemus in beato Georgio milite, qui merito dictus est Georgius secundum unam interpretationem a gerer, quod est ’sacrum’ et gion, quod est ’luctatio’ quasi sacer luctator, in cuius signum draconem vicit et tandem carnificem.

Legenda: Legitur quippe de eo, quod cum esset tribunus militum genere Cappadox, pervenit in provinciam Libyae iuxta civitatem, quae dicitur Silena, iuxta quam erat stagnum instar maris, in quo draco pestifer latitabat, qui saepe populum contra se armatum fugabat et ad muros civitatis accedens flatu suo omnes inficiebat. Quapropter compulsi cives duas oves quotidie sibi dabant, ut eius furore sedato civitatem non invaderet, ne ex flatu infecti interirent. Cumque iam multis annis oves paene defecissent inito consilio ovem cum adiuncto homine, quem fors daret, illi tribuebant. Tandem post multorum filios et filias consumptos fors cecidit vice quadam super filiam regis unicam. Rex ergo contristatus cum dare nollet eam, populus totus inseditionem versus dixit: Tu rex hoc edictum fecisti, nisi ergo observes, succendemus domum et omnia tua. Compulsusque est eam tradere, quam regalibus indutam cum fletu amplexatus est et dimisit eam versus lacum. Cum autem beatus Georgius casu inde transiens videret eam plorantem et plebem procul spectantem, interrogavit, quid haberet, quae cum illi pandisset rem, Georgius dixit: Filia noli timere, quia in Christi nomine te iuvabo. At illa: Bone miles, noli mecum perire, sed fuge velocius. Interea draco de lacu exivit et Georgius in equo cruce se muniens, lancea vibrans draconem est agressus, quem vulneratum graviter in terram deiecit. Dixitque puellae: Proice zonam tuam in collum eius nil timens! Quod cum fecisset, divino miraculo factus mansuetus sequebatur eam Cumque duceret in civitatem, populus perterritus clamabat: Vae nobis, quia omnes peribimus, quos beatus Georgius confortavit dicens: Nolite timere! Ad hoc misit vobis me Dominus, ut vos liberarem, tantum in Christo credite et baptisemi. Quod cum rex et populus fecisset, draconem decollavit, et quattor paria boum corpus illius de civitate extraxerunt. Rex autem in honorem Beatae Virginis Mariae et Sancti Georgii ecclesiam mirae magnitudinis construxit, de cuius altari fons vivus emanat, cuius potus languidos omnes sanat. Pecuniam etiam magnam obtulit beato Georgio, qui noluit recipere, sed pauperibus erogari praecepit, et regem instruxit, ut ecclesiarum et pauperum curam haberet, sacerdotes honoraret et diligenter officium divinum audiret, et sic valedicens recessit. (F)

Sed quaeritur, quid per draconem figuratur. Respondet Augustinus sermone de marty.: Sicut dictum est – inquit – diabolo, quia leo et draco est. Leo propter impetum, draco propter insidias. Leo aperte irascitur, draco occulte insidiatur. Pugnavit Ecclesia prius adversus leonem, pugnat modo adversus draconem. Haec Augustinus. Patet ergo propositum. Sed notemus ad id plures rationes breviter. Nimirum pugna beati Georgii contra draconem significat certamen omnium nostrum contra tres hostes inpugnantes nos spiritualiter.

Primo quia dicit Augustinus super Gen. li. III et simul Glossa Isa. XXVII. c.: Draco sine pedibus in terra serpit, ina ere sustollit et volat, et in aquis natat. Ecce ergo convenienter haec tria vitia in ipso figurantur: vitium avaritiae terrenorum vel mundanorum vitium superbiae et elevationis ina ere vanae gloriae, et vitium carnis in fluxu luxuriae foetidissimae.

Secundo quia draco est animal dente mordens ut serpens et flatu inficiens, cauda involvens et constringens et multum sitiens, intantum, ut dicit Hieronymus, quod vix aqua satiari potest. Et sic etiam convenienter in ipso praedicti tres animae hostes figurantur per letalem morsum et infectionem carnis delectatio, quae ignem concupientem spirat et sic veneno inficit, et ut ait Gregorius: Behemoth ad delectationem trahens dentem figit. Item per caudam involventem significatur mindi concupiscentia, quae in fine vitae involvet laqueo et morte. Prover. V.: Novissima illius amara mors.⁸ Et infra: Iniquitates suae capiunt impium et funibus peccatorum constringetur, ipse morietur et in multitudine stultitiae suae decipietur.⁹ Haec ibi. Item per sitim insatiabilem significatur diabolus. Prover. XXVII.: Infernus et perditio non satianturt.¹⁰

Tertio, quam draco significat haec praemissa, quia sic a morsu draconis potest homo spiritualiter curari, sicuti legitur de morsu serpentum in deserto. Augustinus ubi supra sic inquit: Moyses exaltavit serpentem in eremo in ligno et populus, qui mordebatur a serpente, attendebat serpentem et sanabatur. Sic et modo quemcunque momorderit astutia sathanae intueatur Christum in ligno pendentem. Haec ille. (G)

Circa secundum de tractandi modo salvifico accipiamus, pro conclusione dictum Abrosii in Hexaemeron simul cum dicto Augustini ad Valerium dist. XI.: Ante omnia, quod ad percipiendum coronam non sufficit homini tantummodo certari, sed et legitime certari exemplo Christi, quia apud Deum nil beatius, quam si eo modo militetur quo noster imperator Christus praecepit. Nam secundum Bernardum in epistola: Habet Christus multos milites, qui fortissime ceperunt pugnare, sed tandem turpiter victi sunt. Habet et multos, qui in fugam conversi rursus armati hostes vicerunt, sed non perseveraverunt. Habet et alios, qui vicerunt et perseverando coronas meruerunt. Inquirendum est ergo, quales regulas debeat homo Christianus in militia Christi observare, ut legitime certet et coronetur. Ad quod ex scripturis et doctorum dictis notantur tres praecipuae regulae:

Prima dicitur debita armationis.

Secunda dicitur strenue dimicationis.

Tertia dicitur fidelissime perseverationis.

Prima regula debitae armationis, unde Apostolus Eph. VI. hortatur dicens: Fratres, confortamini in Domino et induite armaturam Dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli.¹¹ Sed quae sunt ista arma, quibus possimus expugnare hostes et obtinere regnum caelorum? Ibidem Apostolus edocet, quod primo debemus lumbos succingere dicens: State ergo succinti lumbos vestros in veritate.¹² Gregorius in homelia XXXII.: Lumbos praecingimus cum carnis luxuriam per continentiam coartamus. Et notanter addit Apostolus: in veritate, quia sunt, qui habent castitatem tantummodo qui ad apparentiam exteriorem et non secundum veritatem interioris affectus. Secundo debemus inducere loricam, quia subdit, loricam iustitiae.¹³ Sicut enim lorica ex pluribus circulis connectitur, ita iustitia ex omnium praeceptorum observantia et multis hominis operibus, unde Gregorius ubi supra: Minus est mala non agere, nisi quisquam studeat et bonis operibus insudare. Tertio debemus pedes calciare, unde ait: Et calciati pedes in praeparatione Evangelii,¹⁴ quod secundum Lyram facimus, cum affectiones a terrenis retrahimus. Nam ut ait Augustinus: Pedes animae sunt affectiones, quia sicut corpus pedibus, sic anima movetur affectibus. Unde sicut calciatus pes tegitur, ne terram tangat immediate, sic cum affectus retrahimus a terrenis quodammodo calciati dicimur. Quarto debemus habere scutum fidei, unde ait: In omnibus sumentes scutum fidei.¹⁵ Sicut enim scutum in sinistra fertur et valet contra ictus adversarii, sic fides habet esse nunc, scilicet in vita praesenti, quae per sinistram significatur et evacuabitur in patria et valet contra ictus tentationum. Quinto debemus habere galeam et galeam – inquit – salutis sumite gloriae,¹⁶ id est spem, sicut enim galea caput protegit, sic spes mercedis caelestis mentem ne frangatur a bono. Sexto gladium et gladium – inquit – spiritus assumite,¹⁷ quod est verbum Dei. Sicut enim gladio amputantur corpora, sic vicia verbo Dei. Sunt autem quidam habentes hunc gladium acutum per doctrinam, sed rubiginosum per sordidam vitam. Alii sunt, qui hunc gladium semper tenent in vagina, nec unquam educunt, ut qui per scientiam suam non docent alios, tales mali milites reputantur. Septimo debemus habere lanceam orationis, unde subdit: orantes omni tempore.¹⁸ Unde Iudith IV.: Univesi hostes deiiciuntur precibus sanctis,¹⁹ scilicet ut lancea. Hinc Ambrosius XXIII. q. VIII. c. I. dicit: Militum Christi arma sunt lacrimae et orationes, quibus etiam Deum vincimus et caelum rapimus. Secundum Bernardum: O christiane, adverte, quia his armis et hostem vincis et violenter regnum caeleste iure belli conquirere potes. Matth. XI.: Regnum caelorum vim patitur.²⁰ (H)

Secunda regula sternue dimicationis. Non enim valet in pugna esse tepidum et negligentem, unde I. Cor. IX.: Ego autem sic pugno, scilicet contra tentationes, non quasi aerem verberans, sed castigo corpus meum etc.²¹, sicut equus in bello urgetur calcaribus et cogitur ad promptam oboedientiam, Quaestio hinc solvitur, utrum quilibet homo quantumcunque sanctus debeat semper conari modis omnibus fortiter pro conservanda gratia Dei, et hoc contra multos, qui dicunt: Quid mihi opus est conari pro gratia Dei, si praedestinatus sum utique salvabor? Nimirum Apostolus fuit praedestinatus et scivit se esse vas electionis per revelationem divinam et tamen dicit in istis verbis allegatis: Castigo corpus meum etc., ne reprobus efficiar.²² Lyra, scilicet per incautelam meam contra tentationes. Nam argumentum est, quod si talis et tantus electus et electione certus non debebat omittere aliquid de contingentibus ad salutem, multo magis alii non non debent omittere per locum a minori. Ratio, quia sicut sub Dei praedestinatione cadit talem esse salvandum, ita etiam cadunt media per quae consecuturus est salutem, scilicet per opera virtutum. Propter quod dicitur II. Pe. I.: Satragite, ut per bona opera certam vocationem vestram et electionem faciatis.²³ Haec Lyra. Et ad id praemissis conforme exemplum accipe: Si quis in conflictu belli timens ne succumberet et periret. Deum oraret et Deus sibi revalaret, quod non esse ibi periturus. Nonne talis miles rationabiliter faceret, si se inimicis prostraret, nec ullo modo se defenderet ab eisdem. Utique stultum hoc esset, quia Deus voluit illum liberari per media, scilicet pugnae. Sic in proposito.

Tertia regula fidelissimae perseverationis, unde Apoc. II.: Esto fidelis usque ad mortem et dabo tibi coronam vitae.²⁴ O ergo hoc accipe exemplum ab Georgio, qui his modis certavit armatus strenuus et perseverans usque ad mortem. Ecce nunc in caelo regnat glorioso triumpho. (I)

Circa tertium principale de praemio certaminis spiritualis pro conclusione sufficiant verba thematis dicentia: Certa (o homo) bonum certamen fidei, scilicet Christi, et apprehendes vitam aeternam, in quam vocatus es, scilicet a Christo. Sed quaeritur: Qualiter homo per spiritualem pugnam apprehendit illam vitam beatam, videlicet ad quam nos vocavit Christus, Deus noster? Respondetur per tres doctores. Primus est Ambrosius super Lu. li. I. dist.: Quanto plura certamina, tanto praecellentior virtutum corona. Ecce apprehensio secundum quantitatem. Secundus doctor Origenes super Ios. homel. I., et cum eo Hieronymus concorditer ibidem dicit sic: Si Luciferum vincere potuero et eum pedibus meis subiecero, consequenter locum eius accipere merebor in caelo. Haec ibi. Ecce patet apprehensio beatitudinis secundum locum. Tertius doctor Augustinus li. Confessionum. VIII. dicens, quod quanto maius periculum, scilicet tentationis fuerit in proelio, tanto maius victoriae gaudium erit, scilicet caelesti triumpho. Et sic patet. (K)

Ad haec exemplum in beato Georgio, qui multa tormenta et maxima pro Christo passus, pro tali certamine maximam promeruit gloriam.

Legenda:

Nimirum sub Diocoletiano et Maximiano imperatoribus, quando tam maxima vigebat persecutio Christianorum, ut infra unum mensem decemseptem milia martirio coronarentur. Videns dictus Georgius inter tot tormentorum genera multos Christianorum deficere et idolis immolare, tactus dolore cordis omnia, quae habere poterat, dispersit, militarem habitum abiecit, Christianorum habitum induit. et in medium prosiliens exclamavit: Omnes dii gentium daemonia, Dominus autem caelos fecit. Cui praeses Dacianus iratus dixit: Cur audes deos nostros daemonia appellare? Unde es et quid tibi nomen est? Ad quem ille Georgius ait: Vocor ex nobili Cappadiciae prosapia, qui Palestinam devincens omnia deserui pro Christo, ut servirem Deo caeli. Cum ergo illum praeses ad se inclinare non posset, iussit eum in eculeum levari et membratim ungulis laniari appositis ad latera facibus et patentibus viscerum rimis salefricari eius plagas. Eadem nocte Dominus cum ingenti lumine ei apparens dulciter confortavit adeo, ut iam pro nihilo duceret cruciatus. Videns ergo Dacianus, quod eum superare poenis non posset, magum accersivit, qui deorum suorum nominibus invocatis venenum miscuit vino, et Georgio sumendum porrexit. Contra quod vir Dei signum crucis edidit et hausto illo nil laesionis sensit. Rursum magus fortius venenum miscuit, quod ille cruce signando sine laesione ebibit, unde magus lamentabiliter veniam procidens petiit et Christianum se fieri postulavit, quem iudex decollavit. Sequenti die Georgius ponitur in rota gladiis bis acutis undique circumsepta, sed statim rota frangit et Georgius illasus invenitur. Tunc praeses iratus iussit eum poni in sartaginem plumbo liquefacto, qui signo crucis edito virtute Dei cepit in ea quasi in balneo refoveri. Tandem voluit illum emollire blandiciis et verbis dulcibus honores illi promittens, si sacrificaret diis, cui Georgius subridens ait, ut quid a principo non persuasisti mihi blandis sermonibus. Laetus ergo praeses iussit sub voce praeconia omnes convenire et Georgium tam diu reluctantem iam sacrificantem videre. Cumque ornata civitate prae gaudio astarent, flexis genibus Christum oravit Georgius. Statimque ignis de caelo descendit et templum cum diis et sacerdotibus concremavit. Terraque se aperiens omnes eorum reliquias deglutivit. Tunc Alexandrina, uxor Daciani, credidit in Christum et martirio coronata est. Post haec Dacianus protulit sententiam, ut Georgius traheret per totam civitatem et postmodum capite puniretur. Oravit autem ad Dominum, ut quodcumque eius imploraret auxilium, petitionis suae consequeret effectum. Divina ergo vox ad eum venit, quod sic fieret, ut oravit. Et sic capitis abscisione martirium consummavit circa annum Domini CCLXXXVII. Dacianus autem de loco decollationis rediens ad palatium, ecce ignis de caelo super ipsum cecidit et illum cum ministris suis consumpsit. Laudemus ergo, carissimi, Dominum Iesum in hoc glorioso martire et oremus, ut per eius merita det nobis peccatorum veniam gratiamque ion praesenti et gloriam in futuro. Amen.

---

| sermones.elte.hu | @ |