Sermo XXX.]
Pro sancto Iohanne
Sermo quartus de privilegiorum
ipsius magnaliis.
Amantissimus Domini habitabit
confidenter in eo, quasi in thalamo. Deut. XXXIII.
1 (A)
Verba ista optime conveniunt dici de beato Iohanne apostolo, de quo dicit Beda, quod privilegio amoris praecipui ceteris altius a Domino meruit honorari. Propter quod convenientissime dicitur in themate de eo, quod sit amantissimus Domini. Item quia Iohannes Christum dulcissime amavit, per charitatem autem fit, ut Deus maneat in homine et econverso, I. Io. IV.: Qui manet in charitate, in Deo manet et Deus in eo.2 Unde de eo dicitur in themate, quod habitabit in eo, scilicet Domino, quasi in thalamo, quo notatur amoris suavitas. Denique Petrus Damianus dicit: Quia enim Iohannes mirabiliter vixit, scilicet in Christi charitate, ideo mirabiliter obiit. Non enim communi hominum morte transivit, quia sine dolore obiit et sponte in sepulcrum ingressus est. Et propter istam securitatem suae mortis bene dicitur de eo in themate nostro confidenter ad securam mortem significandam, ut habitet in thalamo caelestis beatitudinis. Itaque in praemissis patet verbis commendari Iohannem de praerogativis magnis et privilegiis, quibus Christus amantissimum effecit in vita, in morte et post mortem. Merito ergo dicimus de Iohanne haec verba: Amantissimus Domini etc. Iuxta haec verba considerari libeat, qualibus praerogativis vel privilegiis inter ceteros sanctos Iohannes praefulgeat et praeamantissimus Domini discipulus censeatur. Et de his, quia multa sunt sub triplici differentia, licet non pretisa(?), tria notemus mysteria:
- Primum mysterium de privilegiis magnae honorificentiae
- Secundum de privilegiis magnae gratiae
- Tertium de privilegiis magnae gloriae in consummatione. (B)
Circa primum mysterium sit conclusio talis, quod Christus probatur Iohannem amasse magnis privilegiis honorificentiae. Declaratur per quattuor privilegia:
- Primum dicitur praefigurationis
- Secundum cognationis
- Tertium electionis
- Quartum dignificationis.
Primum privilegium praefigurationis. Nam futurorum praescius Deus voluit Iohannem et eius sanctitatis altitudinem per multos ante annos praeostendere et per prophetam praedicari in figura aquilae: Ezech. I., ubi habetur, quod facies aquilae videbatur desuper ipsorum quattuor vultuum animalium, scilicet hominis, leonis et bovis, quibus superveniebat facies aquilae.3 Nam Ezechieli aperti sunt caeli et vidit visiones Dei, viditque quattuor illas facies in uno animali, quattuor - inquit - facies uni. Quo - secundum quod dicit Gregorius - designabatur una notitia quattuor evangelistarum de Verbo incarnato ab eis quadrupliciter descripta. Mattheus nempe significatur in facie hominis, quia principalius describit facta ipsius humanitatis. Marcus in facie leonis, quia principaliter describit Christi resurrectionem et regnum. Lucas in facie bovis, qui est animal immolaticum, quia principalius describit Christi sacerdotium et immolationem in passione. Iohannes autem in facie aquilae desuper eminentis, in qua designatur ipsius evangelii quoque respectu aliorum excellentia secundum Lyram. (C)
Sed quaeri potest: Cur Iohannem voluit Deus per tam vile animal figurari. Nam inter ista animalia visa videtur aquila fore vilius animal, scilicet homine, leone et bove secundum existimationem4 hominum experimentalem, ut videmus de istorum pretiositate. Respondetur secundum doctores, quod huiusmodi visiones fiunt a Deo secundum representationes similitudinis, praecipue in tali visione. Est autem aquila inter alia nobili et praecipua proprietate generosum animal, propter quam congruenter significat Iohannem. Et hoc breviter ostendendo patet per plures proprietates aquilae, ut notat Franciscus de Mayronis et quidam alii huius tractatores.
Prima est, quia aquila habet in solis visu limpiditatem. Nam secundum Dionysii ultimum caput caelestis hierarchiae aquila irreverberatis oculis respicit rotam solis. Secundum autem Isidorum etiam pullos suos radiis solis obicit, et quos viderit fixam tenere aciem, fovet et nutrit, quos vero flectere intuitum viderit, tamquam degeneres et adulterinos abicit. Sic Iohannes divinitatem, quae lux est inaccessibilis, intuitus est prae ceteris. Augustinus super Iohannem: Animalia, per quae alii evangelistae designantur, in terra gradiuntur, at vero Iohannes velut aquila volat super nubila infirmitatis humanae et lucem divinae veritatis firmissimis oculis intuetur. Haec ille. Denique Iohannes tamquam bonus aquila filios suos, id est Christianos, ad istam lucem examinavit, utrum essent damnabiles vel non, cum dixit I. Ioh. I.: Deus lux est et tenebrae in eo non sunt ullae. Sequitur: si dixerimus quoniam societatem habemus cum eo, scilicet per fidem et charitatem, et in tenebris, scilicet culpae, ambulamus, mentimur et veritatem non facimus.5 Si autem in luce ambulamus, scilicet vivendo in meritoriis operibus, societatem habemus.
Secunda proprietas est, quia aquila habet in volatu sublimitatem, quia - secundum quod super Iohannem dicit sanctus Augustinus - altius ceteris avibus volat et pullos suos volare instruit. Deut. XXXII.: Sicut aquila provocans ad volatum pullos suos et super eos volitans etc.,6 sic Iohannes altius per contemplationem divinitatis et charitatis devotionem volavit, et filios suos volare instruit, quosdam tamquam parvulos parvum volatum, scilicet vitare peccatum. I. Iohannis II.: Scribo vobis, filioli, ut non peccetis, sed et si quis peccat, advocatum habemus Iesum,7 scilicet poenitentes. Mediocres autem instruit, ut proficientes ad volatum altiorem, scilicet despicere mundum. I. Iohannis II.: Nolite diligere mundum, neque ea, quae in mundo sunt.8 Perfectos autem ad perfectum volatum, scilicet ad martyrium. I. Ioh. III.: Ille, scilicet Christus, pro nobis animam posuit et nos debemus pro fratribus animas ponere.9
Tertia proprietas, quia aquila habet in contuitu acuitatem. Isidorus Ethimologiarum libro: Aquila ab acumine oculorum est dicta, scilicet ab acuo is(?), eo quod acute videt. Tanti enim contuitus esse dicitur, ut cum super maria feratur penna, nec humanis pateat adspectibus pisciculos natare videat. Sic Iohannes altissime in Deum volans in hoc mari magno, id est in mundo, infimos homines recognovit in Christo diligendos. Unde crebro dicebat: "Filioli, diligite invicem!" Et I. Ioh. IV.: Hoc mandatum habemus a Deo, ut qui diligit Deum, diligat et fratrem suum. Si diligamus invicem, Deus in nobis manet. Si quis dixerit: diligo Deum, et fratrem suum odit, mendax est.10 Ad id dicit etiam Glossa Isa. ultimo, quod aquila plus omnibus avibus et bestiis foetus diligit, et adeo quod secundum Lyram super Deut. XXXII., quando transfert pullos suos, portat ipsos super humeros suos, ut si sagitta emittatur ab inferiori, primo ipsa eam, scilicet recipiat, quam pulli percutiantur. Sic Iohannes plenus fuit charitate erga Christum et fratres, ut morti se offerret pro suis filiis, quod patet in legenda de veneni bibitione et aliis.
Quarta proprietas, quia aquila habet in nido arduitatem. Nam scribitur Iob XXXIX.: In arduis ponet nidum suum,11 in petris et praeruptis scilicibus commoratur. Sic Iohannes negotiatus circa mysteria difficillima et arduissima sanctissimae Trinitatis nidificavit in foraminibus petrae excellentissimae, id est in vulneribus Christi Iesu, ubi continue mansit per iugem cogitatum et affectum. In quo et nobis itidem faciendi datur exemplum. Unde Christus hortatur animam Can. II. dicens: Surge, propera, amica mea et veni in foraminibus petrae etc.12 O itaque anima Christiana, stude cum Iohanne imitari Christum more generosae aquilae etc. Alias plures proprietates aquilae, quae poni solent, causa brevitatis dimitto. (D)
Secundum privilegium cognationis, quia Iohannes fuit cognatus Christi secundum carnis propaginem. Fuit enim ex stirpe beatae Annae, ex qua prodierunt tres rami pretiosissimi, scilicet mater Domini, Maria et duae sorores eius, scilicet Maria, Iacobi videlicet mater, quia de ista fuit natus Iacobus minor Simonque et Iudas (qui dicitur Taddeus) apostoli et Ioseph, qui cognominatus est iustus, et fuit unus discipulorum. Et tertia Maria, quae dicitur Salome, scilicet filia vel Zebedei uxor, de qua natus est Iohannes apostolus et evangelista et Iacobus maior. Ut ante cognoscamus, quam magnum sit hoc Iohannis privilegium, advertendum, quod Iohannes quadrupliciter est nobilitatus ex cognatione Christi. Primo nobilitate regali, quia Christus et mater eius fuerunt de semine David regis Ro. I.13 Secundo nobilitate sacerdotum, quia mater Christi fuit cognata ipsius Elisabeth, matris Baptistae, quae tamen fuit de filiabus Aaron Lu. I.,14 et eodem modo mater huius Iohannis fuit cognata Elisabeth, eo quod fuit soror matris Christi. Tertio nobilitate spirituali, quae maior est praecellenter dictis, sicut anima incomparabiliter pretisior est corpore. Nimirum haec nobilitas consistit in virtutum decore et sanctitatis gratia, quae potior est omni nobilitate generis - ut dicit Hieronymus in epistula ad Gualterum de Caelio monte. Ille - inquit - apud Deum potior est, non quem nobilitas carnis aut dignitas saeculi, sed quem devotio fidei et vita sancta commendat. Haec ille. Item extra de praebendis et dignitatibus c. "Venerabilis" habetur, quod non generis, sed virtutum nobilitas vitaeque honestas gratum Deo faciunt. Nam et Christus non elegit secundum carnem nobiles, sed ignobiles ac pauperes, quia non est personarum acceptio apud ipsum. Haec ibi. Ad idem est Philosophus II. Rethoricarum dicens: Melius est nobilem esse virtutibus, quam generositate parentum. Unde Iohannes in hac sancta Christi genealogia fuit multum nobilitatus virtutum decore et gratia, ideoque ipsum Christus prae ceteris nobilitavit fraternali adoptione, quae praecellit angelicam nobilitatem et omnium individuorum humanorum, quantumcumque permagnificorum regum et imperatorum. Praeterea quarto nobilitatus est Iohannes nobilitate divinali, quia per cognationem ad Christum habet affinitatem ad Verbum Dei et Patrem ac Spiritum Sanctum quodammodo, quia ex hoc, quod sponsa alicui sponso copulatur, quilibet germanus sponsae cum sponso affinitate coniungitur, extra de consanguinitate et affinitate c. "Non debet". Et quia Christi humanitas erat germana Iohanni, quando ergo ipsa fuit cum Verbo unita, tunc Iohanes exstitit Deo coniunctus affinitatis cognatione. O, quam maxima haec nobilitas! (E)
Tertium privilegium electionis, quia ipsum Iohannem Christus elegit et vocavit ad apostolatum, qui ordo secundum Dionysii librum de ecclesiastica hierarchia inter omnes ordines sanctorum est summus et Christo vicinior, sicut et ordo seraph in caelo. Unde apostoli excellentius et vicinius Christi radium perceperunt. In hoc autem ordine Iohannes magno privilegio est sublimatus. Nam in vocatione a Christo sortitus fuit quartum locum, quia in vocatione apostolorum primus fuit Andreas, secundus fuit Petrus, tertius Iacobus maior, quartus Iohannes - ut habetur Ioh. I. et Mat. IV.15 Sed post Domini resurrectionem Iohannes semper fuit secundus post beatum Petrum, unde Act. I.16 Lucas numerans apostolos post ascensionem ponit secundum Iohannem immediate post Petrum. Et in symbolo Ecclesiae primum articulum Petrus tamquam caput ponens mox secundum posuit Iohannem scilicet. Et in Iesum Christum, filium eius Unigenitum etc. Sed quaeritur, quare sic Iohannis status in apostolatu mutatus est. Respondetur secundum Francisci de Mayronis sententiam, quod status apostolorum post adventum Spiritus Sancti fuit multo perfectior, quam ante, ita, quod melius fuit in illo statu quartum, quam in anteriori statu esse primum. Et quia in Ecclesia non sunt faciendae promotiones secundum ordinem temporis vel originis, sed secundum altitudinem virtutis et perfectionis de praebendis et dignitatibus c. "Venerabilis". Iohannes ergo quamvis vocatione fuerit quartus, quod ei competebat propter maiorem conformitatem ad Christum - iuxta illud Dan. IV.17 species quarti similis fuit Filio Dei -, tamen postea, quando Christus adoptavit eum in fratrem, discipuli ex hoc cognoscentes ipsum fore dignissimum Spiritu Sancto inspirati secundum eidem locum post Petrum, quem praefecerat Christus, immediate dederunt, ut Petrus et Iohannes essent in capite apostolatus, quoniam his principalius Christus Ecclesiam commendavit, tamquam sanctioribus et perfectioribus. De Petro quidem claret, cum ait: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificavi Ecclesiam etc. Matth. XVI.18 et Ioh. ul.: Pasce oves meas!19 Iohanni autem commendavit de cruce matrem, quae tunc erat ipsa sancta Ecclesia, quia cum Ecclesia nihil aliud sit, quam congregatio fidelium, ut dist. XCIII. legimus, tempore passionis in sola virgine fides remansit et in aliis defecit. Ergo tunc Ecclesia Iohanni et ipsa Ecclesiae mater, Virgo Maria (ut sit omnibus mater gratiae) commendata est.
Quartum privilegium dignificationis, quia Iohannem Christus adeo sublimavit dignitate, ut omnium ordinum sanctorum dignitatem participaverit. Fuit enim patriarcha, quia principalis pater et pastor septem ecclesiarum, quas informabat - ut patet Apoca. I.20 Fuit etiam propheta novi testamenti, ut ibidem. Nec in toto, scilicet novo testamento liber prophetalis habetur, nisi Apocalypsis. Beatus - ait -, qui legit et audit verba prophetiae huius c. I.21 Item fuit apostolus, ut patuit. Fuit et evangelista, ut in evangelio, fuit martyr, ut infra dicitur, fuit confessor, episcopus et doctor ac magister Ecclesiarum Asiae - ut dicit Hieronymus li. contra Iovinianum. Fuit virgo, fuit etiam matrimonio consecratus, sicut et Ioseph et Virgo Maria, quia fuit sponsus de nuptiis vocatus secundum Hieronymum in prologo super Iohannem. Fuit - postquam sponsam dereliquit et viduitatis gratia consecrata eius virginitas - fuit religiosus in votis castitatis, paupertatis et oboedientiae, scilicet in perfectissima religione discipulorum Christi. Et ut concludam, nihil perfectionis vel gratiae et sanctitatis Iohanni defuit, sed omni gratia plenus probatur. O ergo bone Iesu, quanta dignitate et honorificentia summa tuos dilectos decoras! O quam bonum et iucundum tibi deservire! O dignissime apostole, Iohannes nunc in caelo regnans, nostri memento! (G)
Circa secundum principale sit conclusio, quod Christus prae ceteris amavit Iohannem apostolum magnarum privilegiis gratiarum et virtutum. Claret praecipue per quattuor alia a praedictis privilegia. Primum privilegium virginitatis, quia ut canit Ecclesia de ipso: Virgo electus a Domino, virgo in aeternum permansit. Quaeritur, utrum virginitas Iohannis fuerit praecellentissima vel perfectissima. Ratio quaestionis est obiectio, quam facit Victor sic: Virginitas perfecta est perpetuae incorruptionis meditatio. Ut ait Augustinus: scilicet Iohannes propositum virginitatis non habuit, quia nubere voluit, et de nuptiis est vocatus a Christo, quando aquam in vinum convertit secundum Hieronymum. Gorramque et Lyram et communiter secundum omnes. Tenendum sic - dicit Gorra -, eo quod maior auctoritas concurrit. Quomodo ergo perfectus virgo fuit, cum nubere intendit? Sed ad id respondetur secundum Gorram super Iohannem dupliciter. Uno modo, quod Iohannes non consensit absolute in copulam carnis, sed sicut Virgo Maria dispositioni Spiritus Sancti se commisit, voluit autem Christus, ut Iohannes matrimonium contraheret et tamen virgo permaneret, ut sic convenientiam cum sua Matre Virgine haberet, cui commendanda erat. Alio modo dicitur, quod esto, quod consenserit absolute, tamen virginitas eius non fuit per hoc minuta. Tum quia licite consensit et propositum mutavit manente corporis integritate. Tum quia poenitere potuit, et per hoc virginitas recuperatur, quando solo mentis consensu, non tamen carne est amissa. Haec Gorra. Ad quaesitum ergo respondetur, quod Iohannis virginitas perfectissima immo et post Christi et matris eius virginitatem prae omnibus praecellentissima probatur. Primo ex hoc, quod prae omnibus est a Christo Deo amata et dotata in vita. Tum quia summa in Christo delectatione est repleta. Petrus Damianus in sermone: Iohannes quia carnis sibi amputavit illecebras, caelestium epularum deliciis fruebatur, et divinitus concessum est illi, ut primus esset in Redemptoris amore. Tum quia summa sapientia est illustrata. Hieronymus contra Iovinianum: Iohannes, quasi aquila ad summa volat, et ad ipsum Patrem pervenit dicens: In principio erat Verbum. Exposuit virginitas, quod nuptiae non poterant. Tum denique, quia in fratrem a Christo et in filium a Matre Virgine est adoptata. Hieronymus ubi supra: Ut brevi sermone doceam, cuius privilegii sit Iohannes, immo in Iohanne virginitas, a Domino virgine Mater Virgo virgini discipulo commendatur. Haec ille. Secundo prae omnibus est amata et dotata in morte, quia a dolore fuit extraneus, sicut et a corruptione alienus secundum Hieronymum. Tertio post mortem, quia miraculose in sepulcro manna scaturivit et in caelo aureolam promeruit. Petrus Damianus: Perpendite, quid deliciarum incorruptio corporis habeat in caelo, si cibum caeli germinet in sepulcro! Nimirum manna virginitatem significat. Tum, quia colore est album, et virginitas puritate nitida, tum, quia origine est caelica et virginitas angelorum socia. Tum, quia sapore dulcissima et virginitas Christo Deo amantissima. O ergo omnes casti homines, gaudete, quia Christus amat vos in vita, in morte et post mortem! O omnes carnales, timete, quia Deo odibiles estis in vita, in morte et post mortem! Agite ergo poenitentiam! (H)
Secundum privilegium luminositatis, quia sicut virginitate fuit prae ceteris purior, ita et maioris gratiae et sapientiae lumen accepit. Dicit enim Augustinus li. de vera religione, quod nihil magis impedit ad veritatem percipiendam, quam vita lipidinibus(?), scilicet dedita concordans(?) Philosophus, ergo per contrarium: Vita munda est luci apta, sicut fuit in Iohanne, qui intantum est illuminatus, ut diceret sic: In principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum etc. Ut ipse a Dionysio in epistula, quam sibi scribit, vocetur evangelii sol, et eius doctrina radius splendidissimus. Item fortius dicam cum Origene: Beatus - ait - Iohannes velut aquila supervolat non solum, quae intelligi aut dici possunt, verumetiam omnem intellectum et significationem excedunt. Haec ille. Denique secundum haec nota, quod doctores de hoc evangelio Iohannis testantur praecipua tria magnalia. Primum est, quod dicit Origenes omnem intellectum excedere, ut patuit etiam angelorum, et hoc, qui ad plenam comprehensionem de Verbo divino adeo, quod Paulus raptus in caelum et rediens dixerit de hoc: Vidi arcana Dei, quae non licet hominibus loqui. Secundum est, quod refert Augustinus li. De civitate Dei, scilicet quod Iohannes in ipso evangelio tam alte intonavit, quod si aliquantulum altius intonasset, totus mundus capere non potuisset. Tertium est, quod ibidem beatus Augusinus narrat Platonicos dixisse illud Iohannis scriptum In principio erat Verbum etc. aureis litteris debere scribi et poni in sollemnissimis locis. De huius autem evangelii efficacia exempla sunt sermone II. in fine. (I)
Tertium privilegium charitatis, quia ut dicit Bernardus: Iohannes dilexit Christum dulcius, licet Petrus dilexerit fortius, et sic Iohannes dulcedine charitatis fuit plenus adeo, quod in sinu Iesu singulariter recumberet. Propter quod ipse nominatur in evangelio discipulus, quem diligebat Iesus. Sed quaeritur: Quali devotione charitas Christi dulcescit in homine? Respondetur, quod hoc edocetur in Iohanne, qui praecipue circa tria mysteria scribitur in evangelio: Discipulus, quem diligebat Iesus., quo datur intelligi, quod charitatis dulcedinem tales experiuntur, scilicet qui circa haec tria specialem habent devotionem. Primo circa mysterium eucharistiae, ut patet Ioh. XIII. in coena Domini, quando Christus instituit eucharistiae sacramentum.22 Dicitur enim ibi Iohannes discipulus, quem diligebat Iesus, quo datur intelligi, quod ardebat charitate ad sacramentum. Secundo in mysterio dominicae passionis Ioh. XIX.: Cum vidisset Iesus discipulum, quem diligebat,23 quo intelligi datur, quia ardebat totus ad crucis passionem visam. Tertio circa mysterium resurrectionis et apparationis Christi, ut Ioh. XXI.,24 quo datur intelligi, quod ardebat ad contemplationem Christi et eius gloriae desiderabilis. Itaque qui devote circa haec tria recolenda insistit, dulcedinem hauriet. (K)
Quartum privilegium adoptivae fraternitatis. Nam Petrus Damianus dicit: Sicut - inquit - Christus dixit discipulis: ‘Hoc est corpus meum', et tantus fuit in verbis effectus, ut ilico panis ille dominicum corpus fieret, ita ex quadam similitudine, cum dixit matri: ‘hic est filius tuus', si audeamus dicere beatus Iohannes non solum filii potitus est nomen, sed propter illa verba dominica quoddam maius necessitatis sacramentum apud Beatam Virginem meruit obtinere. Ex hoc ergo Iohannes factus est Virginis filius, Christi frater adoptivus, eius thesaurarius dignissimus. Si enim digniorem invenisset et meliorem Christus, tantum thesaurum, scilicet matrem praedilectam illi commisisset. O quam maximum est hoc Iohannis privilegium, quia ex hoc Iohannes in potestate habet fontem misericordiae, thesaurum divinae gratiae et portam caelestis patriae! O ergo peccatores, secure potestis ad Iohannem accedere, ut misericordiam inveniatis, postquam habet in potestate Mariam, matrem misericordiae. O iusti homines, secure ad Iohannem accedere potestis pro ampliori gratia, quia habet matrem gratiae et fontem, scilicet Mariam! O quique fideles in hoc exsilio, secure acceditis ad Iohannem habentem portam Paradisi in custodia, scilicet Mariam! (L)
Circa tertium principale de privilegiis gloriae singularis conclusio, quod Christus Iohannem non solum in vita prae ceteris amavit, sed et in morte et post mortem maximis privilegiis praeglorificavit. Prima gloria sive privilegium martyrii et eius praemiationis, quia secundum Franciscum de Mayronis creditur coronam martyrii meruisse. Hoc enim consistit in consensu mentis et non tantum in passione corporis alioquin, qui invitus occiditur, esset martyr, et ideo quia morti se exposuit sponte et non semel, sed pluries, ut patet in immersione olei et potatione mortiferi veneni, ergo quamvis divino miraculo fuerit praeservatus, tamen merito martyrii non fuit privatus. Concordans dicit et Lyra super Ps. LXIX, idem probat Gregorius IV. Moralium dicens: Iacobus et Iohannes non uterque per martyrium occubuit, et tamen quod uterque calicem Domini biberent, audierunt. Iohannes nequaquam per martyrium vitam finivit, sed tamen martyr exstitit, quia passionem, quam suscepit in corpore, servavit in mente. Et nos ergo hoc exemplo sine ferro martyres esse possumus, si patientiam in animo veraciter custodimus. Haec Gregorius. Idem tenet Petrus Damianus, idem et Bernardus, cum quo Franciscus de Mayronis distinguit quattuor martyrii genera, quae inveniuntur in Sacra Scriptura. Primum est in anima et corpore simul, ut martyrium Christi. Secundum in corpore tantum, sicut fuit martyrium Stephani, qui in corpore patiens in anima fuit laetus. Tertium est in anima tantummodo, sicut matris Domini martyrium per gladium conpassionis. Quartum, quod consummatur in voluntate cum corporalis vitae pro Christo effectuali expositione, sicut fuit martyrium Iohannis. Et licet secundum propriam et perfectam rationem aureola martyrii debeatur mortis poenae, quam Iohannes non protulit, tamen hoc fuit Deo faciente miraculose non ad diminutionem gloriae, sed potius ad decorem singularis privilegii Iohannis. Unde teneo cum nostro Francisco, quod Iohannes ex speciali gratia habet aureolam.
Secunda gloria conservationis, quia sicut a corruptione carnis, sic a dolore mortis fuit alienus secundum Hieronymum in prologo. Et hoc privilegium tale et tantum est, quod etiam ipse Christus noluit privilegium hoc habere, sed acerbissimos dolores pati pro nobis. Sola Christi mater hoc privilegium adepta est et Iohannes. (M)
Tertia gloria invitationis, quia a Christo modo singularissimo apparente cum suis apostolis et sanctis est ad caelum invitatus. Alii quidem sancti invitantur per angelum vel angelos deducentes, sed beatus Iohannes personaliter per Christum, sicut et Virgo Maria secundum Petrum Damianum. Et tunc Christum credimus comitatum esse totam caelestem curiam, ut patuit sermone II. in fine. Sed quaeritur, utrum Iohannes fuerit vere mortuus. Ratio quaestionis est, quia de eo dixit Iesus Ioh. ul. : Sic eum volo manere, donec veniam.25 Christus autem venturus est in iudicio, ergo etc. Ad id respondeo secundum Franciscum de Mayronis aliis quoque omissis opinionum prolixitatibus et prosecutionibus variis, quia minus aedificant simplices dicendum, quod circa hoc unum eligendum est de istis viis sequentibus. Prima est, quod Iohannes sit sine morte translatus vivus ad Paradisum terrestrem, sicut Enoch et Elias, et quod in fine mundi cum eisdem sit venturus, et ab Antichristo occidendus. Unde dicit Theophilus in Glossa super Iohannem: Christus non negavit Iohannem mori, nam quidquid oritur, moritur, sed dixit: ‘Volo eum vivere usque ad finem mundi, et tunc pro me martyrium patietur.' Etsi assignetur eius sepulcrum, vivens illud intravit et postea discessit. Haec ille. Secunda via est, quod Iohannes non sit mortuus, nec morietur usque ad diem iudicii, et quod sit vivus translatus in caelum, moriturus mira celeritate cum illis, qui obviam Christo ibunt in aera, et sic transibunt praevia morte ad immortalitatem - ut dicit Augustinus XX. De civitate Dei. Isti fulciunt semper illud Mat. XVI.: Sunt quidam de hic stantibus, qui non gustabunt mortem, donec videant Filium Hominis venientem in regno.26 Nam illud non potest verificari ad litteram de aliis, quia omnes ibi stantes gustaverunt mortem, ergo oportet verificari de Iohanne. Ista tamen mors corporis glorificati Iohannis esset miraculosa, cum per divinam potentiam quodcumque corpus glorificatum posset mori. Tertia via, quod ipse sit ultimate glorificatus in caelo et numquam mortuus, nec moriturus propter illud Ioh. XXI. Exiit sermo, quod discipulus ille non moritur.27 Sed haec via est nimis dura, quia Christus et eius mater mortui sunt, nec aliquis excipitur ab illa lege communi mortis. Quarta via, quod sit mortuus et subito resuscitatus, et corpore et anima glorificatus in caelo, sicut et Beata Virgo Maria - ut dicit Hieronymus sermone de assumptione. Et dicit Franciscus de Mayronis, quod ista, scilicet quarta, via esse videtur magis clara, licet secunda magis consona sit auctoribus allegatis. Nimirum hoc convenit divinae liberalitati, ut sicut in mundo custodivit corpus Iohannis a corruptione et laesione ferventis olei et veneni et mortis dolore, ita non minus liberalis esset accelerando eius resurrectionem et glorificationem in caelo. Convenit etiam Iohannis dignitati propter privilegia sanctitatis eius excellentissima.
Quarta gloria praecelsae coronationis, quia fulget Iohannes coronis non solum praecelsa aurea, sed aureolis virginitatis praedicationis et martyrii, ut patuit. O ergo beatissime Iohannes, merito diceris Iohannes a donatione gratiarum! O gloriosissime sanctorum, o amantissime Christi apostole, propter nomen tuum et Christi ac eius Virginis Matris amorem impetra nobis gratiam et gloriam!
1 Deut 33,12
2 1 Ioh 4,16
3 Cf. Ez 1,10
4 Editio: exstimationem.
5 I Ioh 1,5-6
6 Dt 32,11
7 I Ioh 2,1
8 I Ioh 2,15
9 I Ioh 3,16
10 I Ioh 4,21; I Ioh 4,12; I Ioh 4,20
11 Iob 39,27
12 Ct 2,10
13 Ro 1,3
14 Lc 1,5
15 Cf. Ioh 1,35-52; Mt 4,18-22
16 Cf. Act 1,13
17 Dn 3,92
18 Mt 16,18
19 Ioh 21,15
20 Cf. Apc 1,4
21 Apc 1,3
22 Cf. Ioh 13,1-30
23 Ioh 19,26
24 Cf. Ioh 21,1-25
25 Cf. Ioh 21,22
26 Mt 16,28
27 Ioh 21,23